مقام معظم رهبری:
باردیگر تاکید می کنم که تلاش برای افزایش نسل وجوان شدن نیروی انسانی کشور وحمایت از خانواده یکی از ضروری ترین فرائض مسئولان وآحاد مرد است.
جمعیت جوان وسرمایه انسانی به عنوان یکی از مهم ترین ارکان موثر برتوسعه هرکشور از اهمیت خاصی  برخوردار بوده وعبور از ورطه بحران جمعیت بسارحائزاهمیت می باشد.
مطابق با منویات مقام معظم رهبری ، جهت بهبود سالخوردگی جمعیت نیاز است یک حرکت عمومی در کشور به را بیفتد .
در ادامه راه همکاری بین نیروهای جهادی وفعال مردمی  باعث هم افزایی، تسهیل وپیشبرد برنامه های مختلف در ابعاد جوانی جمعیت خواهد شد.

بدون تردید فرزند آوری و پدر و مادر شدن یکی از پر احساس ترین تجربیات هرانسانی است. این تمایل فطری است و برای تداوم نسل و بقاء انسان هاضروری می باشد.لازم است بدانید در سنین بالاتر نیز احتمال بارداری و فرزندآوری سالم با مراقبت های لازم میسراست.
باید بدانید که افزایش سن خانم ها باعث کاهش شانس باروری موفق می شود. دلیل آن هم این است که ممکن است فرد با افزایش سن به برخی بیماری های مزمن مانند فشار خون، دیابت، بیماری های قلبی و ... مبتلا شود که در صورت بارداری نیازمند مراقبت های بیشتر بوده و احتمال بارداری های نیازمند مراقبت و توجه ویژه را افزایش می دهد. همچنین به تاخیر انداختن بارداری، احتمال ناباروری، عوارض حاملگی، عوارض جنینی و مشکلات هنگام زایمان را افزایش می دهد.
•    باپیروی ازرژیم غذایی سالم،ورزش و اجتناب ازعوامل مضر پیش ازآغازبارداری،فرصت باروری وبه دنیاآوردن فرزندسال مرا به دست آورید.
•    درباره انتظارات وایده‌های¬تان برای بچه‌دارشدن با همسرتان گفتگووبرای آن برنامه‌ریزی کنید.
•    اگرپس ازیکسال تلاش،باردارنشدید،به پزشک مراجعه کنید.
•    اگراضافه‌وزن دارید،باورزش کردن وکاهش وزن می‌توانید احتمال باروری راافزایش دهید.
•    ورزش پیش ازبارداری سبب حفظ وبهبودتندرستی مادرمی‌شودتابتواندنوزادخودرا سالم به دنیاآورد.
•    ورزش درحین بارداری،می‌تواندسبب نیرومندشدن عضلاتی شودکه ازمفاصل وستون فقرات مادرحفاظت می‌کنند.
•    سیگارکشیدن و مصرف الکل،احتمال ناباروری و سقط‌جنین راافزایش می‌دهد.
•    بهتر است زنان مصرف اسید فولیک را قبل از بارداری شروع و تا سه ماهه نخست بارداری ادامه دهند تا بارداری سالم تری را تجربه کنند.
معایب تک فرزندی                                 
معایب تک فرزندی از بعد خانواده
ممکن است کودک احساس کند که:
تنها است.
نمی تواند با خواهر/ برادر خود تعامل داشته باشد.
در خانه ای که زندگی می کند فضای کودکی وجود ندارد، چون همیشه تعداد بزرگسالان بیشتر از کودکان است.
برای بهتر بودن در درس و دیگر فعالیت ها تحت فشار بیشتری از طرف خانواده است.
 به خاطر دلواپسی های بیش از حدی که والدین بریا محافظت از او دارند، از آزادی های لازم و متناسب سن خود برخوردار نیست.
ممکن است کودک:
به دلیل توجه زیاد پدر و مادر و سایر بستگان نزدیک از اعتماد به نفس کمتری برخوردار باشد.

به دلیل نداشتن خواهر/ برادر فرصت تجربه برخی از احساسات و چگونگی کنترل و مدیریت آن ها را نداشته باشد.
به دلیل نداشتن ارتباط با خواهر/ برادر در ذهن و خیال خود با دوستان خیالی بازی کند.
 بخاطر مراقبت بیش از حد پدر و مادر، از دخالت آنها در کارش خسته شود.
 به دلیل نداشتن برادر/ خواهر و ارتباط با آن ها تمایل (بیش از حد) به اسباب بازی و حیوانات داشته باشد.
تحمل کمتر و حساسیت بیشتر نسبت به رفتار دیگران داشته باشد (انتظار رفتار خلاف خواسته خود را نداشته و معمولا هر مخالفت را بدون دلیل و به خاطر نیتی خاص تفسیر می کند.)
به دلیل ارتباط کمتر با کودکان و تماس بیشتر با بزرگسالان، مقتضای کودکی خود را بروز ندهد و رفتاری مانند بزرگسالان داشته باشد (نتواند آن گونه که لازم است بچگی کند).
به دلیل خود محوری، سختتر با دیگران ارتباط برقرار کند/ دوست پیدا کند.
به دلیل نداشتن الگویی از جنس مخالف در خانواده، آسیب پذیری بیشتر از لحاظ جنسی و روابط اجتماعی داشته باشد.
معایب تک فرزندی از بعد جامعه
رواج تک فرزندی باعث می شود که جمعیت کشور رو به پیری برود و فضای جوانی و شادابی کمتر دیده شود.
رواج تک فرزندی و تداوم آن در جامعه باعث می شود که در طول زمان جمعیت کشور کم شود.
کاهش نسل جوان و پیرشدن جمعیت، می تواند چرخه تولید و اقتصاد جامعه را تحت تاثیر قرار دهد.
زمانی که نیروی کار فعال و پویای جامعه کم باشد، آن جامعه بیشتر دچار رکود اقتصادی و تولید خواهد شد.
با توجه به اینکه تمایل به تک فرزندی در خانواده های تحصیلکرده بیشتر دیده می شود، می تواند سبب کاهش متوسط ضریب هوشی جامعه شود.

با توجه به زیاد شدن امید به زندگی، تک فرزندان نمی توانند به راحتی همه مسوولیت نگهداری از پدر و مادر مسن خود را تقبل کنند و بنابراین نیاز به خانه ها و محل های نگهداری سالمندان افزایش می یابد.

خلاصه ای از تبعات منفی تک فرزندی بر سلامت جسمی، روانی و اجتماعی:
تبعات منفی بر سلامت جسمی:
 افزایش احتمال چاقی در مقاطع مختلف سنی
کم شدن فعالیت جسمی و افزایش ساعت تماشای تلویزیون
افزایش احتمال بیماری روماتیسم مفصلی جوانان
افزایش احتمال وقوع سرطان ALL (با قطعیت کمتری نسبت به موارد فوق)

تبعات منفی بر سلامت روانی:
افزایش احتمال اختلالات شخصیتی نسبت به جامعه عمومی
افزایش احتمال ابتلا به اختلالات گفتاری
پایین تر بودن سطح شاخص های بهداشت روان (استرس، افسردگی و ...) در دانش آموزان تک فرزند
تبعات منفی از دست دادن تک فرزند بر جنبه های مختلف سلامت جسمی و روانی والدین، از جمله ابتلا به افسردگی و بیماری های مزمن بسیار بیشتر از خانواده های چندفرزند می باشد.

تبعات منفی بر سلامت اجتماعی:
افزایش احتمال طلاق در بزرگسالی .
صفاتی همچون خوش بینی به آینده، وظیفه شناسی، قابل اعتماد بودن، رقابت جویی، خطرپذیری در محیط کار کمتر است.
افزایش احتمال ارتکاب به جرائم خشونت آمیز در پسران تک فرزند
سوء رفتارهای جنسی از جمله تمایل به ارتباط با دوست پسر در دختران تک فرزند بیشتر است
 تک فرزند به هنگام ورود به جامعه از حیث رفتارهای تعاملی از مهارت کمتری برخوردار است.
  
آسیب های تک فرزندی با رویکرد روانشناسی و علوم تربیتی:
1- رواج فرزندسالاری:
در خانواده های تک فرزند بیش از حد به خواسته ها و مطالبات فرزند توجه شده و اغلب افراط و زیاده روی والدین در برآوردن خواسته های تنها فرزندشان مشاهده می شود.
توجه افراطی و لوس کردن: والدینی که قصد داشتن فقط یک فرزند را دارند، از اول می دانند که این تنها بچه آنها خواهد بود، پس چرا برایش همه کار نکنند؟ از سوی دیگر اگر والدین بعداً متوجه شوند که فرزندشان تنها بچه آنها خواهد بود، خیلی احساس ناتوانی و بی کفایتی می کنند، بنابراین همه کاری بریا تسکین خودشان انجام می دهند، به خصوص اگر فرزندشان با ناز درخواست کند.
حفاظت بیش از حد و بیش تیماری: گرچه منطقی است که جانب احتیاط را بگیریم تا این که بعداً تاسف نخوریم، اما هر قدر هم که بخواهیم نمی توانیم امنیت صد در صدی تک فرزند خود را تامین کنیم. حتی اگر این کار را بتوانیم انجام دهیم تا کی خواهیم توانست که آن را ادامه دهیم؟
2- بلوغ زودرس:
اگر فرزند تک باشد به ناچار باید در کنار بزرگسالان پرورش یابد. در نتیجه او تجربه ای از کودکی و نوجوانی خود نداشته و یک دفعه پرشی به دوران مسئولیت پذیری بزرگسالان خواهد داشت. به همین دلیل از لحاظ روحی و روانی بسیار سریع رشد کرده و دنیا را از دید بزرگسالان می بیند. حضور در چنین خانواده ای که فقط شامل بزرگسالان است سبب بلوغ زودرس کودک می شود. این کودکان از نظر جسمی نشانه های بلوغ را دارند ولی تجربه کافی ندارند. در این شرایط در هر دو جنس ممکن است رفتارهای ناهنجار بروز نماید.
برخورد با بچه همانند یک فرد بالغ: والدین تک فرزند ممکن است خانواده خود را به صورت سه تفنگدار ببینند: آنها با هم غذا می خورند، با هم به سفر می روند، با هم در اجتماع هستند و با هم به مهمانی و مجالس می روند. در این خانواده ها حتی ممکن است به بچه صدای قوی در تصمیمات خانوادگی داده شود، کودکی که چنین قدرتی به او داده شده ممکن است تصور کند که بخشی از زندگی زناشویی والدین خود می باشد و برای رفع تضاد بین والدین می تواند اظهار نظر کند. یادمان باشد کودکی نکردن در زمان مخصوص به خودش با هیچ چیزی قابل جبران نخواهد بود.
3- کم شدن روابط اجتماعی:
گرایش به انزوا، ضعف در برقرار ارتباط با همسالان، توجه بیش از حد به بازی های رایانه ای و انفرادی و ترس از حضور در گروه های اجتماعی در تک فرزند ها بیشتر دیده می شود.
4- کاهش انسجام خانواده:
در خانواده های تک فرزند میزان وابستگی در افراط یا تفریط است، به این معنا که گاهی فرزند به دلیل اشتغال والدین مورد بی مهری و بی توجهی قرار می گیرد و گاهی نیز در کانون توجه بیش از حد والدین است.
احساس تنهایی و فرهنگ استقلال طلبی در تک فرزند ها بیشتر دیده می شود. در کلان شهرها که اصولا خانواده ها جدا شده از شبکه های خویشاوندی هستند شاهد آمار کودک آزاری هستیم.
5- جایگزینی رسانه:
کم شدن ارتباطات کلامی در خانواده های کم جمعیت سبب حاکمیت رسانه های تصویری می گردد. کودک یا نوجوانی که از تنهایی رنج می برد به دنبال جایگزینی برای اوقات فراغت خود است در نتیجه به بازی های رایانه ای و دنیای مجازی رو می آورد. این امر تغییر الگوی ارتباطی در خانواده را به همراه دارد .
    فوایدزایمان طبیعی

بدن زن به طور معجزه آسایی با فرایند زایمان طبیعی سازگار است. برای این منظور چهار هورمون اصلی ترشح می شود تا او را برای زایمان طبیعی آماده کند و مادر به راحتی می تواند مراحل زایمان طبیعی را پشت سر بگذارد. عبور از کانال زایمان برای نوزاد منجر به خروج مایع موجود در ریه او شده و به تنفس سریع تر و آسان تر وی کمک می کند. احتمال سندرم زجر تنفسی و خفگی نوزاد را کاهش می دهد.
در زایمان طبیعی تغییرات حاصل از بارداری و زایمان با سرعت بیشتر به حالت قبل از زایمان باز می گردد و مادران زودتر می توانند به تناسب اندام برسند. کیفیت خواب و همچنین شیردهی در مادرانی که با روش طبیعی زایمان کرده اند در چند هفته اول از زایمان (دوران نفاس) بهتر از مادران سزارینی است.
این نکته را بدانید که سزارین انتخابی بدون هیچ ضرورت و دلیل پزشکی، مادر و جنین را در معرض خطراتی شامل عفونت پس از زایمان، خونریزی، لخته شدن خون، مشکلات تنفسی، افزایش میزان بستری در بخش مراقبت های ویژه نوزادان و مرگ مادر و نوزاد قرار می دهد.
71 در صدفرزندان ماحصل سزارین به چاقی زیر پنج  سال دچار خواهند شد.
احتمال ناباروری بعدی 17%
چسبندگی های جفت در بارداری های بعدی 74%
 چسبندگی های جفت در بارداری های بعدی 74%
برای پیشگیری این عوارض و غلبه بر ترس از درد زایمان توصیه می شود خانم ها در کلاس های آمادگی برای زایمان شرکت نموده و یا با استفاده از روش های کاهش درد، زایمان طبیعی و ایمن را تجربه نمایند.
فوائد بارداری و شیردهی:
حاملگی اثر پیشگیری کننده بر سرطان پستان دارد.
هرچه سن اولین بارداری که به انتها رسیده باشد (ترم شده باشد یعنی بالای 37 هفته)  پایین تر باشد، این اثر محافظتی بیش تر است.
این اثر محافظتی بارداری بر روی سرطان پستان تا 10 سال است. پس منطقا هرچه اولین بارداری زودتر و آخرین بارداری دیرتر باشد، به طور کلی ضریب محافظتی بالاتر می رود.

اولین علت ذکر شده برای سرطان تخمدان در کتاب های مرجع پزشکی، زایمان کم یا نازایی است.
 نولی پاریتی یا تجربه نکردن حتی یک زایمان، از عوامل خطر قطعی سرطان تخمدان است.
 مطالعات اثبات می کند یک بارداری بیش از 20 هفته، اثر محافظتی نسبت به ایجاد فیبروم در رحم زنان است. (فیبروم ها شایع ترین علت هیسترکتومی یا درآوردن رحم هستند)
طالعات نشان می دهد هرچه سن اولین بارداری کمتر باشد، ریسک ابتلا به فیبروم کاهش می یابد و هرچه فواصل بین بارداری ها بیش تر باشد، ریسک ابتلا به فیبروم بیشتر است.
تعریف ناباروری :
به طور کلی، احتمال ناباروری زمانی قوت می گیرد که زوجین به مدت یک سال یا بیشتر مقاربت داشته باشند و از هیچ روش پیشگیری از بارداری استفاده نکنند، ولی باردار نشوند. در این میان، توصیه می شود خانم هایی که سن 35 سال و بالاتر دارند به جای یک سال، 6 ماه پس از مقاربتی که منجر به بارداری نشده، برای بررسی بیشتر به پزشک/ ماما مراجعه نمایند.
علل:
عوامل متعددی به عنوان عوامل خطر ابتلا به ناباروری شناسایی شده اند. عواملی همچون اندومتریوز، سندرم تخمدان پلی کیستیک، فیبروم رحم، پولیپ های اندومتریال و یائسگی زودرس در زنان می توانند ناباروری ایجاد کنند. در مردان نیز مواردی همچون واریکوسل، بیضه نزول نیافته به عنوان عوامل خطر ناباروری مطرح هستند. از طرفی عواملی نظیر سن، چاقی، مصرف دخانیات و مواجهات شغلی و ... نیز بی تاثیر نیستند.
سبک زندگی:
تعدادی از این عوامل خارج از کنترل انسان هستند و برخی از عوامل در طول زمان تغییر می کنند .
تعدادی از این عوامل خارج از کنترل انسان هستند و برخی از عوامل در طول زمان تغییر می کنند برخی از این عوامل مهم در ادامه توضیح داده می شوند:
سن: لازم است بدانید احتمال ناباروری با افزایش سن افزایش می یابد. این مسئله به ویژه در خانم ها با کاهش تعداد و کیفیت تخمک و در آقایان با کاهش کیفیت اسپرم نمایان می شود. با افزایش سن خانم ها عملکرد تخمدان ها و قدرت باروری کاهش می یابد به طوریکه در سنین بالاتر، زنان عدم تخمک گذاری و تاخیر در قاعدگی را تجربه می کنند.
وزن: برخی خانم هایی که وزن خیلی زیاد یا وزن خیلی کم دارند ممکن است با مشکل عدم تخمک گذاری و اختلال قاعدگی مواجه شده و باروری آنها تحت تاثیر قرار گیرد. کاهش متعادل 5 تا 10 درصد وزن بدن احتمال تخمک گذاری و امکان بارداری را افزایش می دهد. از سوی دیگر، افزایش وزن در حد 5/2 تا 5 کیلوگرم در خانم هایی که وزن خیلی کم دارند ممکن است منجر به تخمک گذاری طبیعی شود.
تغذیه: معمولا زمانی که زوجین تمایل به بارداری دارند نیاز به رزیم غذایی خاصی ندارند.بررسی ها نشان داده اند که املاح، مواد معدنی و ویتامین ها مانند ویتامین C، ویتامین E، سلنیوم، روی، اسید فولیک و کلسیم کیفیت اسپرم را افزایش می دهد. توصیه می گردد خانم ها استفاده زیاد از کافئین را کاهش دهند چراکه می تواند جذب آهن و کلسیم (دو ماده مغذی مورد نیاز برای بارداری و لقاح) را کاهش دهد.
 فعالیت فیزیکی: ورزش احساس خوبی را در فرد ایجاد می کند، خواب را بهبود می دهد، به کنترل وزن کمک کرده و بیماری های مزمن مانند حملات قلبی را کاهش می دهد.
 سیگار: سیگار کشیدن زنان و مردان، هر دو باعث کاهش باروری می گردد. همچنین سیگار سبب افزایش احتمال سقط خود به خودی و دیگر عوارض بارداری از جمله زایمان زودرس، تاخیر رشد داخل رحمی، مشکلات سلامت شیرخواران و مرگ ناگهانی شیرخوار نیز می شود.
 الکل: استفاده از الکل در دین اسلام به دلیل اثرات منفی بر سلامت فردی و اجتماعی حرام و ممنوع است. الکل باعث اختلال در سوخت و ساز کبد و برهم زدن تعادل هورمونی زنان و مردان می شود. علاوه بر این مصرف الکل در زنان باعث تاخیر در بلوغ تخمک و کاهش کیفیت آن و افزایش احتمال سقط می شود.
 مواد محرک اعتیادآور و مکمل های بدنسازی: مواد محرکی مانند ماری جوانا و کوکائین می توانند روی باروری زنان و مردان، هر دو تاثیرگذار باشند. همچنین این مواد روی سلامت جنین اثر می گذارند. مکمل های بدنسازی نیز ممکن است حاوی مقادیر زیادی هورمون های مردانه (تستوسترون و مشتقات آن) باشند که این ترکیبات روی تولید اسپرم سالم اثر گذاشته و همچنین ممکن است روی تولید هورمون های زنانه نیز تاثیر داشته باشند.
مواجهات زیان آور شغلی و محیطی: عوامل شغلی و محیطی منجر به خطر ناباروری می شود لذا لازم است از تماس مستقیم با مواد شیمیایی و الوده کننده های محیطی پرهیز کنید. رانندگی طولانی مدت با وسایل نقلیه سنگین، کیفیت اسپرم را تحت تاثیر قرار می دهد.حمام داغ طولانی مدت، سونا، استفاده از لباس زیر تنگ ممکن است تولید اسپرم سالم را با مشکل مواجه سازد. برخی از مواد نظیر وازلین و رنگ های شیمیایی حاوی سرب و ... برای اسپرم سمی هستند و توصیه می شود تا جایی که امکان دارد از تماس با آنها پرهیز گردد. گازوئیل، بخار ناشی از رنگ ها و اگزوز اتومبیل، مواد آلوده کننده هستند و با توجه به تاثیر این مواد روی رشد و تکامل جنین توصیه می گردد خانم های باردار تا حد امکان از آنها پرهیز نمایند. همچنین فلزات سنگین موجود در دود اگزوز سبب افزایش موادی در خون می شود که کیفیت اسپرم را کاهش می دهد. بنابراین مردان نیز باید به این مسئله توجه داشته باشند.
سفیدکننده های حاوی کلر و دیوکسین: اغلب موادی که برای سفید کردن لباس ها و سطوح در خانه ها مورد استفاده قرار می گیرند، کلر دارند. سفید کننده های کلردار برای سلامت انسان مضر هستند و سبب آلودگی محیطی نیز می شوند. آلودگی طولانی مدت با مواد کلردار می تواند سبب مشکلات هورمونی، ناباروری، کاهش تعداد اسپرم، تضعیف سیستم ایمنی، اختلالات یادگیری، تغییرات رفتاری، صدمه به پوست، کبد و کلیه ها گردد.
ماده دیگری که در سالهای اخیر توجه دانشمندان را به خود جلب کرده است، دیوکسین است.دیوکسین در بسیاری از فرایندهای صنعتی به صورت تصادفی تولید می شود: از جمله در زباله های بیمارستانی و شهری سوزانده شده، ساخت پلاستیک و مواد شیمیایی،حشره کش ها ، علف کش هاو....دیوکسین در پلاستیک های ظروف یک بار مصرف و در پدهای بهداشتی که پوشش داخلی آن از مواد پتروشیمی غیر استاندارد تهیه می شود، به میزان بالایی آزاد می شود.
 استرس: ناباروری سبب ایجاد استرس می شود. فشار روحی ناباروری تقریبا معادل ابتلا به سرطان یا مرگ یکی از نزدیکان در نظر گرفته می شود. همسرانی که استرس و مشکلات روحی ناشی از ناباروری را تجربه می نمایند، گاهی اوقات در ارتباط با یکدیگر دچار مشکل خواهند شد.
مطالعه، قدم زدن، عبادت، گوش دادن به موزیک ملایم، صحبت و تبادل پیام با دوستان از راه های دستیابی به آرامش است.
نکته مهم آخر مراجعه زودتر برای بررسی مشکل باروری است. می توان گفت هرچه مشکل باروری زودتر شناسایی شود تشخیص آن سریعتر و درمان آن آسانتر خواهد بود.
درمان و پوشش بیمه:
خوشبختانه با پیشرفت های علمی، اغلب موارد ناباروری،قابل درمان می باشند و زوجین نابارور نباید دچارترس و دلهره گردند. در کشور ما نیز درمان ناباروری همپای علم روز جهان نسبت به دهه های گذشته پیشرفت چشمگیری داشته است و دسترسی به خدمات درمان ناباروری از طریق مراکز تخصصی درمان ناباروری در سراسر کشور میسر شده است. برخی از درمان های ناباروری ساده بوده و از طریق تجویز دارو برای زن یا مرد امکانپذیر است در برخی از موارددیگر و پس از بررسی زوجین، بارداری از طریق روش هایی مانند لقاح داخل رحمی(IUI) یا روش هایی نظیر لقاح مصنوعی مانند(IVf) امکانپذیر است.موفقیت در این روش ها نیازمند صبر و حوصله، اصلاح سبک زندگی، رعایت دستورات درمانی و مصرف منظم دارو زیر نظر متخصصین این حوزه می باشد.
توجه داشته باشید اقدام زودتر به بارداری باعث می شود مشکلات باروری زودتر شناسایی و سریعتر درمان شود تا فرصت های فرزندآوری از دست نروند.