کربنکینگ، یا سامانه بانکداری متمرکز، یک سرویس بانکی است که توسط گروهی از شعب یک بانک‌ ارائه می‌شود. این سیستم به مشتریان اجازه می‌دهد تا به حساب‌های بانکی خود دسترسی پیدا کنند و تراکنش‌های خود را در هر یک از شعب عضو، انجام دهند. واژه Core در اینجا به معنای Centralized online Real-Time Enviroment یا محیط آنلاین واقعی و متمرکز است. در کربنکینگ، اطلاعات و تعاملات مالی شبکه بانکی در واحد اطلاعات مرکزی نگهداری و ثبت می‌شود؛ به عبارتی دیگر کربنکینگ، زیرمجموعه‌ها و شعب یک بانک را به یکدیگر متصل و اطلاعات آنها را در یک واحد متمرکز ادغام می‌کند. خدمات و ویژگی‌های اصلی سیستم بانکداری متمرکز عبارت است از: ایجاد حساب‌های جدید، مدیریت ارتباط با مشتریان، محاسبه سود، پردازش سپرده‌ها، برداشت و خدمات مربوط به وام‌دهی. این سرویس اهمیت زیادی از لحاظ کنترل بیشتر مشتریان و آزادی عمل آنها در امور مالی دارد و اخیراً به دلیل حوادثی مثل همه‌گیری کووید-۱۹، بیش از پیش در کانون توجه قرار گرفته‌ است. 

سیستم کربنکینگ به طور کلی از سرورهای بک‌اند تشکیل می‌شود. به زبان ساده، این نوع از سرورها داده‌های کاربران را در صورت درخواست، از طریق واحد اطلاعات مرکزی بازیابی می‌کنند و عملیات درخواستی آنها صورت می‌گیرد؛ به عنوان مثال زمانی که از دستگاه خودپرداز پول برداشت می‌کنید، درخواست شما به مرکز داده‌ها ارسال می‌شود و پس از پردازش آن، عملیات شما به تایید می‌رسد. مضاف بر این، تقسیم‌بندی مرکز داده‌ها نیز شامل یک سرور اپلیکیشن، سرور وب و یک فایروال در جهت محافظت سیستم از حملات بدافزار است.

اجزای سیستم کربنکینگ
بانک‌ها می‌توانند مراکز داده خود را به صورت محلی (Local) یا در فضای ابری (Cloud) میزبانی کنند. فضای ابری به سرورهایی گفته می‌شود که دسترسی به آنها از طریق اینترنت مهیاست اما سرورهای محلی فیزیکی هستند. پس سیستم کربنکینگ عموماً از نظر نوع میزبانی، به دو دسته تقسیم می‌شود:

on-promise
Cloud-Based 
در دسته اول، بستر سرورها محلی است. این نرم‌افزار برخلاف سازوکارهای فضای ابری در محل مشخص قرار دارد و در واحد داده‌های مرکزی نگهداری می‌شود. این نوع از میزبانی، اجازه شخصی‌سازی مدیریت را به بانک‌ها می‌دهد اما در نوع دوم، میزبانی نرم‌افزارهای کربنکینگ در فضای ابری انجام می‌شود.

پس از تقسیم‌بندی انواع سامانه بانکداری متمرکز، مرحله بعدی بررسی ویژگی‌های اصلی این سیستم است. برخی از ویژگی‌های کربنکینگ عبارت‌اند از:

داشبورد متمرکز: وجود یک داشبورد تک‌نما و متمرکز، به بانکداران این امکان را می‌دهد تا با تجسم سیستم در زمان واقعی، مشکلات را سریع‌تر تشخیص دهند و راه‌حل‌های مناسب را ارائه دهند. این داشبورد همچنین برای مشتریان نیز در دسترس است.
پذیرش سازمانی با قابلیت KYC: این ویژگی بدان معناست که مشتری باید پیش از استفاده و دسترسی به داشبورد متمرکز، نام کاربری و رمز عبور منحصربه‌فرد خود را مشخص کند. همچنین با وجود ویژگی KYC، بانک‌ها می‌توانند هویت مشتریان بالقوه را هنگام ثبت‌نام آنها تایید کنند.
احراز هویت دومرحله‌ای: این ویژگی به منظور افزایش امنیت و محافظت از داده‌های مهم مشتریان است.
اعلان تلفن‌های همراه: این نوع اعلان‌ها راهی برای انتشار پیام به کاربران ثبت‌شده در بانک است. از طریق اعلان‌ها، کاربر می‌تواند از هر رویداد یا تراکنشی که در حساب رخ داده مطلع شود.
مدیریت وام: مشتریان با وجود این قابلیت می‌توانند بر وام‌های خود نظارت و بازپرداخت‌های خود را طبق برنامه مشخص، معین کنند.
محاسبه بهره وام‌ها: مشتریان می‌توانند با استفاده از این امکان، در زمان بازپرداخت وام‌های خود، تصمیمات درستی اتخاذ کنند.
ارتباط با پشتیبانی به صورت زنده: کاربران در صورت نیاز می‌توانند با واحد پشتیبانی تماس بگیرند و مشکلات خود را به کمک آنها حل کنند. استفاده از روبات‌ها در این مورد می‌تواند پاسخ به سوالات متداول را سرعت بخشد.
مدیریت تراکنش‌ها: مشتریان می‌توانند با استفاده از لیست مخاطبان، پرداخت‌ها و انتقال وجوه خود را انجام دهند. همچنین استفاده از صرافی‌ها برای انجام معاملات با ارز متفاوت، امکان‌پذیر است.
با پیشرفت‌های سرسام‌آور در فناوری، تراکنش‌های بانکی ایمن‌تر، سریع‌تر و راحت‌تر شده‌اند و بهترین بخش در مورد سیستم بانکداری متمرکز الکترونیکی این است که می‌توان تراکنش‌های بانکی را در هر نقطه از جهان و در هر زمان انجام داد. علاوه بر این، این فناوری هزینه عملیاتی را نیز تا حد قابل توجهی کاهش داده زیرا زمانی که معاملات را خود مشتریان انجام می‌‌دهند، سرمایه انسانی واسط از میان می‌رود. 

مزایای بانکداری مرکزی
مزایای سامانه بانکداری متمرکز عبارت‌اند از:

بررسی وضعیت موجودی، بدهی و اعتبار حساب مشتریان
استفاده از خدمات مربوط به چک‌های بانکی
واریز وجوه به حساب
بهبود امنیت
دسترسی ۲۴ ساعته به خدمات بانکی
بهبود روند عملیاتی و کاهش هزینه‌ها
تسهیل ارائه خدمات به مشتریان
ارائه اطلاعات مورد نیاز در زمان تصمیم‌گیری‌های مهم مشتریان
ایجاد فرایندهای ساده و خودکار
بهبود کیفیت خدمات ارائه‌شده
انتقال وجوه توسط مشتریان
کاهش خطا در عملیات
امکان پشتیبانی از عملیات چندارزی 
در ادامه به طور خلاصه، به بررسی ماژول‌های اصلی در نرم‌افزار کربنکینگ می‌پردازیم:

حساب‌های پس‌انداز: یک سپرده مدت‌دار سوددار است که در بانک یا موسسه مالی نگهداری می‌شود.
حساب‌های جاری: یک حساب بانکی که امکان دسترسی فوری به وجوه مشتریان را فراهم می‌کند و بیشتر برای مخارج روزانه استفاده می‌شود.
سپرده‌های مدت‌دار: نوعی از سپرده بانکی با یک دوره زمانی مشخص است که نسبت به مدت سپرده، به آن پول بهره تعلق می‌گیرد. این روش به نوعی سرمایه‌گذاری در بانک محسوب می‌شود.
خدمات اضافه‌برداشت: خدمات اضافه‌برداشت خدماتی است که توسط بانک ارائه می‌شود و مشکل کمبود وجه را تحت پوشش قرار می‌دهد.
حساب‌های بازنشستگی: حسابی که به کاربران اجازه می‌دهد با استفاده از مزیت‌های مالیاتی، برای دوران بازنشستگی، پول پس‌انداز کنند.
وام‌های مصرفی: وام مصرفی وامی است که برای تامین مالی انواع خاصی از مخارج به مصرف کنندگان داده می‌شود.
وام‌های مسکن: این مفهوم به وام‌هایی اطلاق می‌شود که برای خرید یا نگهداری خانه، زمین یا انواع دیگر املاک استفاده می‌شود. وام‌گیرنده موافقت می‌کند که در طول زمان مشخص، بازپرداخت خود را انجام دهد. این بازپرداخت معمولاً به دوره‌های منظم و همچنین بهره و اصل پول، تقسیم می‌شود.
وام‌های شخصی: این نوع وام برای انواع اهداف مورد استفاده است و دارای مدت‌زمان مشخص و برنامه پرداخت دقیق است. در این نوع وام‌ها نیازی به وثیقه نیست و معمولاً نرخ بهره آنها کمتر است.
مدیریت موجودی: این مورد مربوط به بررسی دارایی‌ها و مدیریت آنهاست.
مدیریت وثیقه: فرایند مبادله دارایی‌های دو طرف به منظور کاهش ریسک اعتباری مرتبط با هرگونه تراکنش مالی بدون تضمین بین آنهاست.
انتقال سرمایه: شامل انتقال پول از یک حساب به حساب دیگر می‌شود.
هزینه‌های خدماتی: فرایند محاسبه هزینه خدمات ارائه‌شده توسط موسسه مالی یا بانک است.
مدیریت دارایی‌های غیرجاری: دارایی‌های غیرجاری، وام یا پیش‌پرداختی‌هایی هستند که پرداخت اصل یا بهره آنها برای یک دوره ۹۰ روزه معوق باقی مانده است.
سیستم اطلاعات مشتری: یک برنامه کامل مدیریت ارتباط با مشتری است که دسترسی راحت به پایگاه داده‌ها به همراه فیلدهای تعریف‌شده را ممکن می‌کند.
سیستم اطلاعات مدیریت: سیستم اطلاعات مدیریت یک سیستم اطلاعاتی است که برای تصمیم‌گیری، ایجاد هماهنگی، کنترل، و تجزیه‌وتحلیل اطلاعات در یک سازمان استفاده می‌شود.
انواع کربنکینگ و سیستم‌های بانکداری در ایران و جهان چگونه است؟
سیستم کربنکینگ در اواخر دهه ۷۰ میلادی معرفی شد و تا سال ۱۹۹۰، اولین سیستم‌های بانکی متمرکز کامپیوتری در موسسات مالی توسعه یافتند. این نسل اول از سیستم‌های بانکداری متمرکز الکترونیکی که اساساً برای انجام کارهای ساده استفاده می‌شدند، تنها چند ویژگی بنیادی مانند مدیریت داده‌های مشتری، اجرای تراکنش‌ها و ثبت سوابق و غیره را ارائه می‌دادند. این سیستم‌ها در طول دهه ۹۰ میلادی و تا سال ۲۰۰۵ توسعه یافتند و با محصول‌محوری، نسل دوم این سیستم را شکل دادند. 

در نسل سوم، از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۰، محوریت با مشتریان بود و بانک‌ها با اضافه‌ کردن لایه‌ دیجیتالی به این سیستم به دنبال انعطاف‌پذیری بیشتر در این زمینه بودند. آخرین مرحله سیستم بانکداری متمرکز که در سال‌های اخیر توسعه یافته، استقرار مداوم سیستم‌های بانکی، کاهش هزینه‌های نگهداری و مقیاس‌پذیری کامل را برای سیستم‌های بانکی متمرکز امکان‌پذیر می‌کند. این مرحله با استفاده از تمام ظرفیت‌های انقلاب دیجیتالی، به فعالان این حوزه اجازه می‌دهد تا بهترین تجربه را در اختیار مشتری بگذارند. 

راه‌اندازی فناوری کربنکینگ در ایران به اواخر دهه ۸۰ برمی‌گردد. تا آن زمان بانک مرکزی، بانک‌ها را ملزم به استفاده از این سیستم نکرده بود اما با مطرح‌ شدن این موضوع در بند ۴۵ بسته سیاستی و نظارتی سال ۱۳۸۷، بانک‌ها موظف شدند این سیستم را در زیرمجموعه‌های خود پیاده کنند. این الزام هرچند در دو سال پس از آن به طور کامل رعایت نشد اما پس از جلسه مجمع عمومی بانک‌ها در سال ۱۳۸۹، تمامی بانک‌ها و موسسات اعتباری مکلف شدند ظرف ۲۴ ماه آینده، تمامی داده‌های مربوط به عملیات بانکی را در یک سامانه یکپارچه و متمرکز ثبت، پردازش و نگهداری کنند.