به طور کلی بیماری سل به دو گروه عمده سل ریوی و سل خارج ریوی تقسیم میشود . علائم سل ریوی شامل : سرفه ، تب ، خلط که گاهی با خون همراه است ، بی اشتهایی ، ضعف و بیحالی میباشد که البته گاهی ممکن است با هیچکدام از علائم فوق همراه نباشد بلکه بدون علامت و تنها از طریق عکس اتفاقی ریه تشخیص داده شود و یا اینکه بدون سرفه و علائم ریوی و تنها با کاهش وزن همراه باشد.

از جمله موارد دیگر برای تشخیص بیماری سل انجام بیوپسی و تست پوستی سل است . افراد دارای مننژیت سلی حدودا 40 تا 50 درصد امکان دارد تست سل در آنها منفی باشد بنابراین تنها نمیتوان به تست سل اکتفا کرد ، چرا که با تست منفی هم  احتمال بیماری رد نمیشود .

افرادی که تحت شیمی درمانی قرار میگیرند و یا از داروهای کورتن دار استفاده میکنند و یا افراد HIV  مثبت ، معمولااز علائم کلینیکی شدیدتری برخوردار هستند . البته بیماری سل قابل درمان است و بیش از 90 درصد بیماران بهبود می یابند اما طول مدت درمان آن 6 ماه است که باید کاملا سپری گردد . هر بیمار مسلول ریوی می تواند از طریق سرفه و عطسه 15 تا 20 نفر را به میکروب سل آلوده نماید .

درمان این بیماری خود یکی از راههای پیشگیری است. از راههای دیگر آن استفاده از داروی پروفیلاکسی برای پیشگیری از فعال شدن سل در افراد است بعنوان مثال مادری که آزمایش خلط او مثبت شده باید فرزند خود را نیز با استفاده از این دارو تحت درمان قرار دهد بدلیل اینکه راه اصلی انتقال این بیماری از طریق هواست . استفاده از ماسک نیز میتواند بسیار کمک کننده باشد  همچنین میکروب سل به نور آفتاب بسیار حساس است در نتیجه در مکانهای مرطوب و تاریک بیشتر دیده میشود .

بطور کلی سل یک بیماری اجتماعی – اقتصادی است و در هر جایی که جمعیت زیادی زیر یک سقف جمع باشند و از تغذیه و بهداشت مناسب برخوردار نباشند و در فقر بسر ببرند بیشتر دیده میشود .

برای ریشه کن شدن سل حداقل 3 اصل باید بصورت زنجیره وار رعایت گردد ، اصل اول : بیماریابی و درمان بیماران مبتلا به سل است که تحت نظارت مرکز بهداشت انجام میشود، اصل دوم : انجام واکسیناسیون کودکان در بدو تولد با واکسن BCG ،اصل سوم: که بسیار مهم است بیماریابی فعال یا Active  است که با انجام آن میتوان بیماران مبتلا به سل مخفی یا بدون علامت را شناسایی و تحت درمان قرار داد.

 هموطنان گرامی در صورت داشتن علایم مرتبط با بیماری سل می توانند با مراجعه به پایگاهای  سلامت شهری و یا خانه های بهداشت روستایی به صورت رایگان ازمایش خلط انجام دهند و در ضمن کلیه خدمات مرتبط با بیماری سل درسراسر کشور رایگان می باشد .