تجربه مصرف مواد در سنین نوجوانی و جوانی دلایل متفاوتی دارد. بعضی از این علت ها مربوط به دوران رشد نوجوانان است. با توجه به اینکه نوجوانان در این دوران در پی کنجکاوی و یافتن هویت شخصی هستند، با مسایل متعددی در زندگی مواجه شده و با انواع مختلف مواد اعتیاد آور روبرو شده و توجه شان به این مواد جلب می شود. از طرفی نقش گروه همسالان نیز در این دوران بسیار پررنگ بوده و ممکن است با تقویت رفتارهای مخاطره آمیز، نوجوانان به سمت مصرف دخانیات یا انواع مواد مختلف روی آورند. مطالعات نشان داده است نوجوانان در برابر مصرف مواد مخدر مقاومت کمی دارند، اما در برابر خطرات ناشی از مصرف مواد توان درک و پذیرش بالایی ندارند؛ در این راستا اجرای برنامه های پیشگیرانه می تواند سبب مهار یا کاهش رفتارهای پرخطر شود.