کارشناس ستاد مرکز بهداشت شهرستان شازند : مهندس علی مدبر

1- تاریخچه مدیریت و کاهش خطر و بلایا در نظام سلامت

توصیف و تحلیل سیر توسعه مدیریت و کاهش خطر بلایا در نظام سلامت

جمهوری اسلامی ایران در معرض انواع مخاطرات طبیعی و انسان ساخت قرار دارد و طی صده اخیر پیامدهای ناگواری را متحمل شده است. در ساختار کلان کشور دو سازمان مهم مدیریت بحران کشور زیر نظر ریاست محترم جمهوری و با مدیریت وزارت محترم کشور و سازمان پدافند غیرعامل زیر نظر مقام معظم رهبری، مسئولیت مدیریت بلایا و فوریت­ها  را عهده ­دار هستند.

نظام سلامت جمهوری اسلامی ایران نیز همواره بعنوان خط مقدم پاسخ به حوادث و بلایای کشور قرار داشته و لذا اقدام به ظرفیت سازی درسطوح ستاد وزارت، دانشگاه های علوم پزشکی و مراکز محیطی نموده است. از جمله این اقدامات ارزشمند می توان به تشکیل مرکز مدیریت حوادث و فوریتهای پزشکی، مرکز هدایت عملیات بحران، کارگروه سلامت در حوادث غیرمترقبه و دفتر مدیریت خطر بلایا اشاره نمود.

سیر ایجاد سامانه­های مدیریت بلایا در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تاکنون را می توان به چهار دوره مشخص تقسیم کرد:

• دوره اول: بهداشت محیط
• دوره دوم: دبیرخانه معاونت سلامت
• دوره سوم: اورژانس 115
• دوره چهارم: دوره حاضر (تلاش برای توسعه متوازن)

دوره چهارم - دوران حاضر: تلاش برای توسعه متوازن

در سال 1389 معاونت سلامت وزارت بهداشت مجددا به دو معاونت بهداشت و معاونت درمان تفکیک شد. متعاقب این امر مرکز مدیریت حوادث و فوریت­های پزشکی بعنوان زیر مجموعه معاونت درمان تعریف شد و ریاست مرکز بعنوان دبیر کارگروه بهداشت و درمان در حوادث غیرمترقبه و کمیته پدافند غیرعامل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین گردید. در معاونت بهداشت نیز واحدی با عنوان مدیریت و کاهش خطر بلایا شکل گرفت که دبیری کمیته بهداشت کارگروه را برعهده دارد. کمیته ­های متناظر نیز در سایر معاونت­های وزارت تشکیل شدند. دبیری کارگروه در سطح دانشگاه های علوم پزشکی کماکان برعهده رؤسای مراکز مدیریت حوادث و فوریت­های پزشکی گذارده شد و در سطح معاونت های بهداشت یکی از مدیران یا کارشناسان بعنوان هماهنگ ­کننده مدیریت و کاهش خطر بلایا معرفی شدند. در این دوره هر چند پیامدهای محدودیت طراحی دوره­های قبل تاحدودی مشاهده می­شود، لیکن امید است نظام سلامت به توسعه متوازن و همه جانبه مدیریت و کاهش خطر بلایا با "رویکرد مشارکت بین­ بخشی، تمام مخاطرات و تمام جنبه­ های سلامت" دست یابد.