"ماه خودمراقبتی (۴ تیرماه لغایت ۳ مرداد ماه) گرامی باد" برنامه خودمراقبتی سلامتی و تأمین آن یکی از مقوله هایی است که از دیر باز مورد توجه بشر بوده و دولت ها تلاش می کنند تا شرایطی را فراهم نمایند تا مردم از حداکثر سطح سلامت با توزیعی عادلانه از آن بهره مند شوند. اجرای طرح خودمراقبتی (هر خانه یک پایگاه سلامت) یک اتفاق جدید در نظام سلامت است. نظام سلامت ایران با اجرای طرح شبکه بهداشتی و نظام PHC موفقیت های بزرگی را در کاهش مرگ و میر بیماری های واگیر به دست آورد اما اکنون نیازمند یک تحول جدید با توجه به رفتارها و مسائل جدید نظام سلامت می باشد. لازم است افرادی از بین خود مردم و در خانه های مردم به عنوان خط اول رسیدگی به امور سلامت فعال شوند و مسائل قوم و قبیله ای به کیفیت زندگی و سلامت مردم آسیب نزند. این طرح، باید به زبان ساده برای مردم در همه جای کشور با توجه به ویژگی های فرهنگی، قومی و قبیله ای آموزش های سلامت ارائه شود. نظام شبکه بهداشت و درمان کشور، ابزاری است که تا دورترین روستاها توانسته با مردم ارتباط برقرار کند و این نکته کلیدی و حائز اهمیت ایران است. لازمه این تغییر درنظام سلامت، اجتماع محورشدن خدمات سلامت است. به این ترتیب بعداز ریل گذاری پرونده الکترونیک سلامت، با ایجاد این زیرساخت اجرای طرح "خودمراقبتی(هر خانه یک پایگاه سلامت)" در دستور کار قرار گرفت. شعار روز جهانی بهداشت سال ۲۰۲۴ با عنوان "سلامت من، حق من"، در سال ۱۴۰۳ اولویت برنامه های آموزش و ارتقای سلامت، ترویج پزشکی خانواده، خودمراقبتی و سبک زندگی سالم و تقویت برنامه های مشارکت مردم و اجتماع، توجه به فرهنگ سلامت جامعه و اولویت قرار دادن محروم ترین اقشار و آسیب پذیرترین و نیازمندترین افراد و گروه ها و افزایش سواد سلامت سفیران سلامت اعلام می گردد. "خودمراقبتی" شامل اعمالی است اکتسابی، آگاهانه و هدفدار که مردم برای خود، فرزندان و خانواده شان انجام میدهند تا تندرست بمانند، از سلامت جسمی، روانی و اجتماعی خود حفاظت کنند، نیازهای جسمی، روانی و اجتماعی خود را برآورده سازند، از بیماری ها یا حوادث پیشگیری کنند، بیماریهای مزمن خود را مدیریت کنند و نیز از سلامت خود بعد از بیماری حاد یا ترخیص از بیمارستان، حفاظت کنند . سلامت حق همه مردم جهان است. انسان ها زمانی می توانند به همه ابعاد سلامت خود دست یابند که از آن آگاه بوده و نقش خود را در دستیابی به اهداف سلامت ایفا کنند. در واقع مشارکت فرد فرد جامعه موجب افزایش سرعت جامعه در دستیابی به اهداف سلامت می شود. این طرح درکل کشور اجرایی و ۲۰میلیون نفر در خانه های مردم به عنوان سفیران سلامت به عنوان حلقه اول خدمات سلامت کشور آموزش ببینند وبا سیستم سلامت کشورمرتبط شوند. این افرادعاشق ترین و دلسوزترین افراد خانواده ها و با سوادترین فرد هر خانواده هستند و بیشتر از بین بانوان و زنان خانواده ها انتخاب می شود و امیدواریم یک حرکت بزرگ و تاریخی در نظام سلامت کشور رقم بخورد. سطح پایه خدمات یعنی برنامه "خودمراقبتی" به درون خانواده ها منتقل شد بنابراین علاوه بر سطوح سه گانه خدمات بهداشتی و درمانی، سطح پایه به نظام سلامت اضافه شد. هدف اصلی ازاجرای این برنامه، جامعه محور کردن نظام سلامت است ومحتواهای آموزشی در حوزه بهداشت و پیشگیری از بیماری ها به ویژه بیماری های غیرواگیر، کنترل عوامل خطر این بیماری ها، پیشگیری از حوادث و سوانح، درمان و توانبخشی به سفیران یا داوطلبان سلامت ارائه می شود تا این آموزش ها در درون خانواده، نهادینه شود. سفیران سلامت با اصول پیشگیری از بیماری ها واگیر، تغذیه سالم، بازتوانی افراد سالمند و بهبود کیفیت زندگی، کنترل سوختگی یا مثلا سقوط از ارتفاع و درمان های اولیه آشنا شده و تا زمانی که نیروهای حرفه ای و آموزش دیده به بالین افراد نیازمند به خدمات پزشکی برسند، می توانند اقدامات اولیه را انجام دهند. در شبکه بهداشت ودرمان کشور، همواره مردم محور بوده است وشاهد آن، استفاده از رابطین بهداشت، داوطلبان و سفیران سلامت است اما با اجرای برنامه "خودمراقبتی" مشارکت مردم، نظم جدیدی خواهد گرفت که یکی ازقوی ترین ابزارها و روش ها برای تقویت و عبور از خدمات مراقبت های بهداشتی اولیه به سمت پوشش همگانی سلامت است. با بردن خدمات سلامت به خانه های مردم یک الگوی جدید در ارائه خدمات سلامت به دنیا معرفی خواهد شد. اجرای طرح "خودمراقبتی" نیازمند همکاری های بین بخشی است و باید با استفاده از ظرفیت رسانه ها به خصوص صدا و سیما و شبکه های اجتماعی برای اجرای بهتر آن گام برداریم. با امید به این که همه مردم کشور ما با مراقبت از سلامت خود عمری طولانی با عزت و همراه با سلامتی و شادابی داشته باشند حتما یک نفر از اعضای خانواده خودرا که از شرایط سنی حداقل ۱۸سال وحداقل سواد کلاس هشتم برخوردار باشد بعنوان سفیر سلامت درمراکز خدمات جامع سلامت، پایگاههای سلامت و خانه های بهداشت محل سکونت خود ثبت نام نمایند تا با آموزش هایی که می گیرند مراقب سلامت خود وخانواده شان باشند. لازم به ذکر است شهروندان عزیز می توانند با مراجعه به مراکز و پایگاههای سلامت به عنوان سفیر سلامت ثبت نام نموده و توانمندی های لازم را کسب نمایند تا با مهربانی و عشق از سلامت خود ، خانواده و اطرافیان خود مراقبت نمایند و سفیر سلامت خانواده خود شوند. امید است با اجرای این برنامه و جدی گرفتن مشارکت مردم بتوانیم قبل از اینکه درد و بیماری ایجاد شود، از آن پیشگیری کنیم و اگر هم قرار است بخشی از افراد بیمار شوند، در مراحل اولیه مراقبت را انجام دهند تا شاید نیازی برای مراجعه به پزشک هم نباشد و شاهد نهادینه سازی مفهوم مشارکت اجتماعی در اجرای برنامه های سلامت باشیم. پرسنل بهداشتی درمانی نیز در خدمت مردم هستند، مردم میتوانند به تیم سلامت در مراکز، پایگاههای سلامت و خانه های بهداشت مراجعه کنند و مشورتهای سالم زیستن و مراقبتهای اولیه را فرا گیرند. عاطفه نوبخت کارشناس آموزش و ارتقاء سلامت مرکز بهداشت شهرستان اراک