فشار خون بالا اصلی ترین عامل خطر قابل تغییر برای ناتوانی و مرگ و میر زودرس ناشی از بیماریهای قلبی ، بیماری مزمن کلیه و سکته مغزی در ایران و جهان است . در سال 2017 بالغ بر 10 میلیون نفر در جهان به علل مرتبط با فشار خون بالا جان خود را از دست داده اند . بر اساس نتایج پیمایش ملی بیماری های غیر واگیر در سال 1399 بیش از 32% افراد 18 سال و بالاتر کشور فشار خون بالا داشته اند. تنها 62 درصد بیماران مبتلا به فشار خون بالا از بیماری خود اطلاع داشته (که این عدد بین53درصد تا74 درصد دراستانهای مختلف کشورمتفاوت است.دراستان ما بیش از34%افرادبالای18سال به بیماری فشارخون مبتلا هستند ولی درصدآگاهی ازفشارخون بالا دراستان ما حدود70%می باشد .و درسطح ملی حدودنیمی ازمبتلایان دارو دریافت می کنند و فقط42 درصددرمان موثر دریافت می کنند. اما دراستان ما44درصد بیماران مبتلا به فشارخون درمان موثر دریافت می کنند.

  کمتر ازنیمی از مبتلایان از درمان مناسب و مستمر برخوردار می شوند. بدون علامت بودن این بیماری، عدم اطلاع بیماران از بیماری و نیز عدم پای بندی به درمان مهمترین چالش های پیشگیری و کنترل بیماری فشار خون بالا هستند . به همین دلیل این بیماری به عنوان قاتل خاموش شناخته می شود.                   

   فشار خون بالا می تواند به سادگی در منزل یا در مراکز بهداشتی درمانی شناسایی شود. این موضوع ضرورت توجه بیش از پیش به این بیماری را مطرح می کند. از این رو توجه سازمان های بین المللی فشار خون نیز به این موضوع معطوف شده و اتحادیه جهانی فشار خون بالا، ازسال 2005میلادی بسیجی را راه اندازی کرده و روز 17 ماه می سال میلادی را روز جهانی فشارخون تعیین کرده است . هدف از این بسیج سالانه ارتقای آگاهی و درک مفهوم فشارخون بالا با شعار

(( فشار خون خود را دقیق اندازه گیری کنید ))

و با پیام:

(( با اندازه گیری دقیق فشارخون و کنترل مطلوب آن زندگی با کیفیت وعمرطولانی تری داشته باشید ))

(( Measure your Blood Pressure Accurately, Control it , Live Longer))

این روز یک فرصت بین المللی برای برجسته کردن فعالیت هایی است که در راستای اطلاع رسانی و ارتقای آگاهی عمومی و تشویق افراد برای پیشگیری از بیماری فشار خون بالا در طول سال صورت میگیرد.                                                            در دوران پاندمی کووید 19 بیماران مبتلا به فشارخون بالا با تهدید بیشتری مواجه هستند .ازیک سو در صورت ابتلا به بیماری کووید19 دچار عوارض شدید تری می شوند و از سوی دیگر ممکن است مراقبت به موقع دریافت نکنند. لذا امسال باید توجه  ویژه‌ای به ارتقای آگاهی عمومی در خصوص بیماری فشار خون بالا و تشویق افراد به انداز‌ گیری درست فشارخون و اطلاع از میزان آن ، صورت گیرد. بیماری های ویروسی وضعیت کنترل شده بیماری های زمینه ای را ناپایدار می سازند و از کنترل خارج می کنند. این بیماری به دلیل ایجاد عفونت ریوی و التهاب عمومی بدن و افزایش نیازهای متابولیک،  قلب و عروق را تحت تاثیر قرار می دهد و عوارض و مرگ ومیر در افراد مبتلا به بیماری بیماری فشار خون بالا بیشتر است. بیماران مبتلا به فشارخون بالا باید برای پیشگیری از این بیماری(ابتلا به ویروس کرونا) دو چندان احتیاط کنند و افراد در هر سن و شرایطی می توانند توسط ویروس کرونا آلوده شوند ولی افراد مبتلا به بیماریهای غیر واگیر در برابر این ویروس آسیب پذیرتر و پر خطرتر هستند.

 با توجه به تاثیر همه گیری کووید-19 بر ارائه خدمات به بیماران مبتلا به بیماری های غیرواگیر و کاهش مراقبت های حضوری باید تلاش شود وضعیت موجود منجر به افت کنترل مطلوب بیماری نشود.

• تعریف و طبقه بندی پر فشاری خون

فشار خون بالا طبق تعریف به فشار سیستولیک بیش از 140 میلی متر جیوه و / یا فشار دیاستولیک بیش از 90 میلی متر جیوه گفته می شود. بر اساس شواهد حاصل از کارآزمایی های بالینی با درمان در بیماران با این سطوح از فشار خون سودمند می باشد . طبقه بندی مشابهی درجوانان، افراد میانسال  سالمندان بکار می رود .

• چرا فشار خون بالا  میرود؟

معمولا دلیلش معلوم نیست! در 90 تا 95 درصد موارد، هیچ علت قطعی و شناخته شده برای ابتلا به فشارخون وجود ندارد. پزشکان، این نوع از بیماری را با نام فشارخون اولیه می شناسند  بیماری ای که معمولا به مرور زمان و با افزایش سن ایجاد می شود. اما علت 5 تا 10 درصد از فشارخون ها معلوم است؛ در این موارد معمولا مشکل از یک بیماری زمینه ای (مثل بیماری های کلیوی، تومورهای غده فوق کلیوی، بیماری های مادرزادی قلب)شروع می شود. نام این نوع اخیر فشار خون، ((فشار خون ثانویه )) است بیماری ای که به طور ناگهانی ظاهر می شود و شدتش هم معمولا بیشتر از نوع اولیه است .

• علت‌ های ایجادکننده فشار خون بالا

ارث:در صورت ابتلای یکی از اعضای خانواده به فشارخون بالا، احتمال ابتلای سایر اعضای خانواده زیاد است .

سن: با افزایش سن احتمال بروز فشار خون بالا بیشتر می شود.

چاقی: افرادی که وزن بالاتر از حد طبیعی دارند، شانس بیشتری برای ابتلا به فشار خون بالا دارند. فشارخون در افراد چاق 6-2 برابر بیش از افرادی است که اضافه وزن ندارند.

جنس: تا سن 45 سالگی، فشار خون بالا در مردان شایع تر است. در 45 تا 54 سالگی خطر در دو جنس برابر است .                

کم تحرکی: هرچه کم تحرک تر باشید، تعداد ضربان های قلب بیشتر خواهد بود و هر چه تعداد ضربانهای قلب بیشتر باشد، انقباضات قلبی شدیدتر می شود و این، نیروی وارد بر رگ ها را افزایش می دهد و طبیعتا فشارخون را بالا میبرد.

مصرف الکل و دخانیات

مصرف زیاد نمک و مصرف کمتر از اندازه پتاسیم

استرس و فشار عصبی

• عوامل رفتاری نقش مهمی در افزایش فشارخون بازی می کنند:

-تخمین زده می شود رژیم غذایی ناسالم به نیمی از فشارخون بالا مرتبط است.

-حدود 30 % فشارخون بالا به افزایش مصرف نمک و حدود 20 % به رژیم غذایی با پتاسیم کم(میوه و سبزی کم)مرتبط است.

-فعالیت بدنی به 20 % از فشارخون بالا مرتبط است.

-چاقی به 30 % از فشارخون بالا مرتبط است.

-مصرف زیاد الکل نیز سبب فشارخون بالا می شود.

-عدم مصرف دخانیات خصوصا" برای افراد دارای فشارخون بالا مهم است.

• علایم فشار خون بالا
• سر درد در ناحیه پس سر
• سرگیجه
• تاری دید
• تپش قلب
• تنگی نفش شبانه و یا هنگام فعالیت
• درد قفسه سینه
• ادرارکردن بیش از یک‌ بار در طول شب

فشارخون بالا معمولاً علامتی ایجاد نمیکند. به همین دلیل به فشار خون بالا، « قاتل خاموش» هم می گویند.

• عوارض فشار خون بالا

• بیماری های قلبی- عروقی
• سکته  قلبی و مغزی
• آسیب های کلیوی
• آسیب های چشم