یبوست چیست؟

یبوست به معنی مشکل بودن دفع مدفوع یا دفع کمتر از طبیعی مدفوع است. تقریبا تمامی افراد در مرحله ای از زندگی خود یبوست را تجربه می کنند و معمولا نشانگر مشکل جدی نیست. اما بایستی دفع مدفوع به حالت و عادات معمول برگردد که شخص احساس راحتی کند.

 فاصله بین دفعات دفع مدفوع و اجابت مزاج در اشخاص با هم فرق دارد. بعضی از افراد سه بار در روز دفع مدفوع دارند در حالی که عده ای فقط دو بار در هفته دفع می کنند.

 اگر سه روز یا بیشتر دفع مدفوع نداشته باشیم، معمولا نشانگر یبوست است. اگر سه روز از آخرین دفع مدفوع بگذرد، یعنی مواد غذایی خورده شده بیشتر از 3 روز در مجاری گوارشی می مانند، که موجب سفت شدن مدفوع و سختی دفع آن می شود.

علائم یبوست چیست؟

 علائم معمول یبوست عبارتند از:

کم شدن دفعات دفع مدفوع
دفع مشکل (فشار آوردن و زور زدن)
مدفوع سفت و سخت یا کم
احساس خالی نشدن کامل روده
تورم یا درد شکم
استفراغ
سردرد

علت یبوست چیست؟

یبوست ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد، از جمله:

خوردن آنتی اسیدهای حاوی کلسیم یا آلومینیم
تغییر عادات غذایی یا عادات فعالیت و ورزش معمول
سرطان روده بزرگ
خوردن لبنیات فراوان و بیشتر از معمول
اختلالات خوردن
سندرم روده تحریک پذیر
عارضه های نورولوژیک مثل پارکینسون یا مولتیپل اسکلروز
بی حرکت بودن و نداشتن فعالیت بدنی
نخوردن فیبر کافی یا ننوشیدن مایعات کافی
سوء استفاده افراطی از مسهل ها (با گذر زمان مسهل ها و ملین ها موجب ضعیف شدن عضلات روده می شوند)
حاملگی
مشکلات اعصاب و عضلات سیستم گوارشی
مقاومت در مقابل میل به دفع مدفوع و به موقع دفع نکردن، بخصوص در افراد مبتلا به هموروئید که به خاطر درد از دفع طفره می روند
بعضی از داروها (بخصوص مسکن های قوی مثل نارکوتیک ها، ضد افسردگی ها، قرص آهن)
استرس
کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدی)

تشخیص یبوست چگونه است؟

اگر بیشتر از دو هفته با دفع مدفوع و حرکات روده مشکل دارید، بایستی به متخصص مراجعه کنید. تست های زیر ممکن است برای تعیین علت یبوست انجام شوند:

آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون ها
عکسبرداری با باریوم (بلع باریوم یا انمای باریوم) برای بررسی احتمال انسداد کولون
کولونوسکوپی و سایر تست ها برای بررسی مسیر دفعی از معده تا مقعد

در صورت ابتلا به یبوست، چکار باید کرد؟

مراحل زیر را در صورت رنج بردن از یبوست پیروی کنید:

دو تا چهار لیوان در روز بیشتر آب بخورید (مگر مشکل سلامتی وجود داشته باشد که محدودیت مصرف مایعات لازم باشد)
مایعات گرم بنوشید، بخصوص صبح ها
میوه و سبزیجات تازه را به رژیم غذایی روزانه خود اضافه کنید
آب آلو و نان سبوس دار بخورید
اگر لازم شد، از نرم کننده های مدفوع بدون نسخه یا مسهل هایی مثل هیدروکسید منیزیم (شیر منیزی) استفاده کنید. از مصرف بیشتر از دو هفته مسهل ها و ملین ها اجتناب کنید. زیاد مصرف کردن مسهل ها موجب بدتر شدن علائم یبوست می شود.

چه موقع باید برای یبوست به متخصص مراجعه کرد؟

اگر یبوست ناگهانی همراه با درد یا کرامپ و گرفتگی شکم داشتید و قادر به دفع گاز یا مدفوع نبودید، بلافاصله به پزشک یا پرستار خود رجوع کنید.

همچنین در موارد زیر به پزشک یا پرستار خود مشورت کنید:

یبوست یک مشکل جدید در زندگی شما است
در مدفوع خون وجود دارد
علیرغم رژیم غذایی همیشگی، دچار کاهش وزن هستید
در اجابت مزاج درد شدیدی تجربه می کنید
یبوست شما بیشتر از دو هفته طول کشید
مدفوع شما به نازکی مداد است

آیا می توان از یبوست پیشگیری کرد؟

در اکثر موارد می توان از بروز یبوست پیشگیری کرد. موارد زیر می تواند به پیشگیری از یبوست کمک کند:

خوردن رژیم غذایی متعادل همراه با فیبر فراوان. منابع اصلی فیبر شامل میوه و سبزیجات، حبوبات، غلات و دانه های کامل بخصوص مواد غذایی سبوس دار است
روزانه بین 1.5 تا 2 کوارت آب و سایر مایعات بنوشید مگر اینکه محدودیتی از نظر میزان مایعات مصرفی وجود داشته باشد. فیبر و آب دست به دست هم داده و عادات روده ای را تنظیم کرده و مدفوع را نرم و راحت می کنند.
از مصرف قهوه پرهیز کنید. می تواند موجب دفع آب و دهیدراسیون یا کم آبی شود
مصرف شیر خود را کنترل کنید. عده لازم است که از مصرف آن اجتناب کنند زیرا محصولات لبنی در بعضی افراد موجب یبوست می شود.
بطور منظم ورزش کنید
زمانی که احساس دفع داشتید، بلافاصله به توالت بروید.