چگونه با سوختگی مقابله کنیم؟

سوختگی های ناشی از آتش یا آب جوش بسیار خطرناک است و می تواند تاثیرات قابل ملاحظه ای را بر پوست و بافت های بدن بر جای گذارد. به د نبال خوردن آب جوش نیز مسیر نای و گلوی فرد می تواند دچار سوختگی شود و آسیب های جدی ببیند.

سوختگی ها چه تاثیراتی بر جای می گذارند؟

برخی سوختگی ها که شدت آنها زیاد است و می تواند فرد را با مشکلات عدیده ای مواجه کند در پی تماس بدن با مایعات داغ و پرحرارت ایجاد می شود. عواملی که باعث می شوند تا این سوختگی ها بروز کنند به قرار زیر است:

*حرارت های بسیار شدید مانند شعله های آتش، سطوح بسیار داغ، مایعات پرحرارت، گاز

*سوختگی های الکتریکی، مانند بی دقتی در سیم کشی های داخلی منازل، اتصالات برقی قدیمی و فرسوده، عدم فعالیت درست ابزارآلات سیمی و الکتریکی، برق گرفتگی

*سوختگی های شیمیایی، اسید ها و مواد قلیایی بسیار قوی، استفاده نادرست از مواد شیمیایی پاک کننده ، باتری های فرسوده و قدیمی

چه کسانی آسیب می بینند؟

سوختگی از هر نوعی که باشد، به عنوان دومین عامل مرگ و میر در بین کودکان محسوب می شود. سوختگی ممکن است در هر سنی بروز کند، اما در بین کودکان و نوجوانان بیشتر شایع است. در این میان سوختگی های ناشی از مایعات داغ، بیشتر برای نوزادانی که چهاردست و پا راه می روند و با کنجکاوی فراوان دوست دارند به همه جا سر بکشند و از همه چیز سر در بیاورند، شایع است و معمولا با فنجان های داغ چای، رفتن به داخل حمام های داغ و … بروز می کند.

نشانه های سوختگی چیست؟

ممکن است پس از سوختگی نشانه های آن ظرف مدت زمانی بسیار کوتاه و به صورت مشهود بر روی پوست بدن بروز کند و بسیار دردناک باشد. در سوختگی های نه چندان شدید ممکن است پوست فرد به رنگ صورتی، قرمز و یا لکه لکه در بیاید و تاول های کوچک و بزرگ نیز ممکن است مشاهده شود. اگر بر میزان سوختگی افزوده شود، این عارضه بسیار عمیق بروز می کند، قسمت فوقانی پوست بدن تخریب شده و به رنگ سفید و سیاه در می آید و حالت زغالی به خود می گیرد.

مسئله ای که در این زمینه باید به آن توجه داشت این است که سوختگی های بسیار عمیق معمولا بدون درد بروز می کنند زیرا در سوختگی های شدید به علت وارد آمدن آسیب به سیستم عصبی، انتقال پیام های ناشی از درد مختل می شود.

سوختگی ها چگونه درمان می شوند؟

هنگامی که سوختگی خیلی شدید نیست، گرفتن محل سوختگی زیر آب سرد و روان به مدت 10 دقیقه و یا شستشو با مواد شیمیایی مخصوص سوختگی به مدت 20 دقیقه می تواند از بروز عوارض ناشی از سوختگی جلوگیری کند. علاوه بر این، پس از سوختگی، خیلی سریع باید لباس های فرد را از محل سوختگی خارج کرد. پس از این، به منظور جلوگیری از بروز هر گونه عفونت و یا ورود میکروب به داخل بدن، باید محل سوختگی در محفظه های پلاستیکی مخصوص و یا مواد استریل نگهداری شود.

سوختگی های خفیف و معمولی می توانند با گازهای استریل و همچنین مسکن های مخصوص درمان شوند. اما در عین حال اگر این سوختگی ها شدت یابند و یا در ناحیه صورت، دست و یا مفاصل بدن اتفاق بیافتند، باید خیلی سریع فرد به بیمارستان منتقل شود.

این طور که آمارهای رسمی نشان می دهند، به طور کلی 10 درصد از کل سوختگی هایی که بروز می کنند، به مراقبت های پزشکی و بیمارستانی نیاز دارند. این در حالی است که بیش از 50 درصد سوختگی های بدن، بسیار شدید هستند و شانس زنده ماندن فرد بسیار کم است.

سوختگی های عمیق و شدید به درمان های طولانی مدت و مراقبت های ویژه نیازمند است که در برخی مواقع می تواند شامل پیوند پوست و یا درمان های دیگر برای جلوگیری از کشیدگی پوست و همچنین درمان های روانی شود.

ایمنی بیشتر

شما می توانید با امن کردن منزل خود از بروز هر گونه آتش سوزی و سوختگی جلوگیری کنید. برای مثال، نصب دستگاه های شناسایی محل سوختگی در منزل، بازدید سیم کشی ها و خارج کردن مواد شیمیایی خطرناک می تواند تا حد زیادی از بروز هر گونه سوختگی و عوارض ناشی از آن در شما جلوگیری کند.

چند نوع سوختگی داریم؟

برای تشخیص سوختگی خفیف تا شدید، اولین قدم تعیین وسعت تخریب بافت بدن (پوست و عضله) است. سه نوع سوختگی داریم: سوختگی درجه 1، سوختگی درجه 2 و سوختگی درجه 3.

سوختگی دست

سوختگی درجه 1

در این نوع سوختگی، فقط لایه خارجی پوست یا اپیدرم تخریب می شود و دارای علائم زیر است:

– پوست قرمز می شود.

– پوست ورم می کند.

– برخی مواقع درد هم وجود دارد.

اگر این نوع سوختگی بخش هایی از دست، پا، صورت، کشاله ران، باسن و یا مفاصل بزرگ را درگیر کند، نیاز به درمان پزشکی دارد.

سوختگی درجه 2

هنگامی که اولین و دومین لایه پوست (اپیدرم و درم) تخریب شوند، سوختگی درجه 2 نام دارد. علائم آن عبارت است از:

– تاول پوستی بروز می کند.

– پوست به شدت قرمز و لکه لکه می شود.

– درد و ورم شدیدی وجود دارد.

از یخ برای محل سوختگی استفاده نکنید. استفاده از یخ بر روی محل سوختگی باعث می شود که بدن فرد بسیار سرد شود و موجب تخریب بیشتر زخم شود

اگر وسعت این نوع سوختگی بیشتر از هفت و نیم سانتیمتر نباشد، به صورت سوختگی درجه یک درمان می شود.

اگر منطقه سوختگی بیشتر از هفت‌ونیم سانتیمتر باشد و یا اگر سوختگی در دست ها، پاها، صورت، کشاله ران و یا باسن و یا مفاصل بزرگ باشد، درمان باید فورا انجام شود.

سوختگی درجه 3

در این نوع سوختگی، تمام لایه های پوست تخریب می شوند و باعث آسیب دائمی بافت می شود. بافت چربی، ماهیچه و حتی استخوان نیز ممکن است درگیر شوند.

منطقه سوختگی ممکن است سیاه و خشک شود.

اگر همراه با سوختگی، دود هم استنشاق شود، مشکلات تنفسی، مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن و یا دیگر مسمومیت ها ممکن است رخ دهد.

درمان سوختگی درجه 1 و 2

– سرد کردن : محل سوختگی را زیر شیر آب سرد به مدت 10 تا 15 دقیقه بگیرید تا درد فروکش کند. اگر این کار برایتان سخت است، می توانید محل سوختگی را در ظرف آب سرد قرار دهید. سرد کردن محل سوختگی باعث دور شدن گرما از پوست و کاهش ورم پوست می شود. لازم به ذکر است که باید از قرار دادن یخ بر روی محل سوخته خودداری کنید.

بستن محل سوختگی پوست با گاز استریل

– محل سوختگی را با گاز استریل بپوشانید. از پارچه های کرکی و پرزدار و یا پارچه هایی که ممکن است الیاف آن جدا شده و به دورن زخم فرو برود یا بچسبد، خودداری کنید. گاز استریل را سفت نبندید و محل سوختگی را فشار ندهید.

با باندپیچی کردن، از ورود هوا به محل سوختگی جلوگیری می کنید، درد را کاهش می دهید و از تاول زدن پوست محافظت می کنید.

– داروهای ضد درد مصرف کنید. این داروها از قبیل: آسپیرین، ایبوپروفن، ناپروکسن و یا استامینوفن می باشد. از مصرف آسپیرین برای کودکان خودداری کنید. کودکان و نوجوانانی که در دوره نقاهت آبله مرغان و یا علائم شبه آنفلوانزا می باشند، نباید آسپرین مصرف کنند. بهتر است با پزشک خود راجع به مصرف داروها مشورت کنید.

نکات مهم در درمان سوختگی درجه 1 و 2

سوختگی های کوچک معمولا بدون درمان، بهبود می یابند. این سوختگی ها معمولا موجب تغییر رنگ پوست می شوند.

برخی سوختگی ها همراه با عفونت می باشد. نشانه های عفونت شامل: درد زیاد، قرمزی، تب، ورم و یا ترشح می باشد. اگر عفونت رخ دهد، باید به پزشک مراجعه کنید.

– از یخ استفاده نکنید. استفاده از یخ بر روی محل سوختگی باعث می شود که بدن فرد بسیار سرد شود و موجب تخریب بیشتر زخم شود.

از مالیدن سفیده تخم مرغ، کره و یا خمیردندان بر روی محل سوختگی خودداری کنید، زیرا این ها باعث عفونت می شوند

– تاول ها را نترکانید. ترکاندن تاول ها باعث گسترش عفونت می گردد.

– از برنزه کردن پوستی که کمتر از یک سال از سوختگی آن می گذرد، اجتناب کنید، زیرا ممکن است باعث تغییر شدید رنگ پوست شود

– حداقل به مدت یک سال، کرم ضدآفتاب را به محل سوختگی بمالید.

نکات مهم در سوختگی درجه 3

برای این نوع سوختگی ها به پزشک مراجعه کنید و این کارها را انجام دهید:

– لباس های سوخته را درنیاورید.

– فرد سوخته را از دود و آتش و یا گرما دور کنید.

– سرد کردن محل سوختگی پوست

– محل سوختگی را در آب سرد فرو نکنید. اگر منطقه سوخته را سرد کنید، دمای بدن به یکباره افت می کند و فشار خون و جریان خون بدتر می شوند و شوک رخ می دهد.

– نشانه های گردش خون (تنفس، سرفه و یا حرکت) را بررسی کنید. اگر این نشانه ها وجود ندارد، CPR (احیای قلبی ریوی) را شروع کنید.

– اگر امکان داشته باشد، محل سوختگی را بالاتر از سطح قلب قرار دهید.

– منطقه سوختگی را بپوشانید. با گاز استریل و یا با حوله مرطوب و تمیز،  منطقه سوخته را بپوشانید.

– واکسن کزاز بزنید. سوختگی می تواند باعث ابتلا به کزاز شود. پزشکان توصیه می کنند که هر 10 سال یک‌بار، واکسن کزاز بزنید.

ارتباط سوختگی‌ با افسردگی
سوختگی صورت

سوختگی مشکل بهداشتی متداولی در کل جهان، به ویژه در کشورهای در حال توسعه است. در ایران صدمات سوختگی هنوز مرگ و میر بالایی دارد. طی قرن بیستم به دلیل پیشرفت در مراقبت از سوختگی، بقای بیماران سوخته افزایش یافته است.

مقایسه مطالعات اپیدمیولوژیک صورت گرفته در ایران نیز موید این ادعا است. به دلیل عوارض متعدد سوختگی از جمله اسکار (جای زخم)، بدشکلی و اختلال عملکرد عضو، فرآیند بهبود، چالش ‌برانگیز و طولانی ‌مدت می‌ شود.

بیماران حتی پس از دریافت پیشرفته‌ ترین اقدامات ترمیمی، اغلب با ظاهری غیرطبیعی زندگی می ‌کنند.

زندگی با اسکار به ویژه در شرایط اجتماعی فرهنگی که بهای زیادی برای جذابیت جسمی قایل است می ‌تواند مشکل ‌آفرین باشد.

در میان بدشکلی ‌ها، بدشکلی صورت به دلیل اهمیت آن از توجه خاصی برخوردار است. صورت محل زیبایی و جذابیت، کانال اصلی درک محیط، نشان دادن خود و برقراری ارتباط است.

جذابیت جسمی ماهیت کلیشه ‌ای دارد؛ به این ترتیب که افراد جذاب، از لحاظ اجتماعی کارآمدتر، باهوش ‌تر، مسلط ‌تر و سازگار تر به نظر می ‌رسند و برعکس افراد بدشکل مشکلات بیشتری در تعامل با دیگران داشته و واکنش‌ های منفی از سایرین دریافت می‌ نمایند.

این افراد سطوح بالایی از تنش ‌های روانی از جمله اضطراب و افسردگی را تجربه می‌ کنند. بنابراین بدشکلی ماهیتی چند بعدی داشته و عوامل فردی و اجتماعی را دربرمی ‌گیرد. این عوامل می ‌تواند ظرفیت بیمار برای مدارا کردن با موقعیت خویش را تحت تاثیر قرار دهد. به رغم این که کلیه فرهنگ ‌ها تمایل به کلیشه براساس ظاهر دارند اما محتوای دقیق این کلیشه بستگی به ارزش‌ های فرهنگی داشته و در فرهنگ ‌های مختلف می ‌تواند متفاوت باشد. بررسی‌ های اخیر نشان می ‌دهد افرادی که دچار سوختگی‌ ها می ‌شوند و حتی پس از مدتی بهبود می ‌یابند، بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی هستند. سوختگی از جمله مشکلاتی است که تاثیر مستقیم بر مغز گذاشته و آستانه تحریک ‌پذیری افراد را کاهش می ‌دهد و در این میان زنان، از حساسیت بیشتری برخوردار هستند.

در مواردی که افراد به دلیل سوختگی نیاز به جراحی پلاستیک پیدا می ‌کنند، احتمال افسردگی در آن ها افزایش می ‌یابد و بهتر است درمان افسردگی بیمار همراه با درمان محل سوختگی وی انجام ‌شود.

از آنجایی که پوست، نخستین عضوی است که با مسایل و ناراحتی‌ های روحی واکنش نشان می ‌‌دهد، چنان چه فرد نسبت به درمان افسردگی و ناراحتی‌ های خود اقدام نکند، درمان سوختگی او نیز به تعویق می ‌افتد.

در بیش از 46 درصد از سوختگی ها، حالات افسردگی خفیف تا متوسط دیده می شود زیرا افراد به نوعی احساس قربانی شدن می ‌کنند. این آمار در زنان و کسانی که به ظاهر خود بیشتر اهمیت می ‌دهند، بیشتر است.