اسهال چیست؟

زمانی که اجابت مزاج (مدفوع) شل و آبکی باشد، شما اسهال دارید. اسهال شایع است و گرچه احساس بدی به شخص می دهد، اما معمولا مشکل جدی نیست.

اسهال معمولا دو تا سه روز طول می کشد، اگر به درمان نیاز داشته باشد معمولا داروهای بدون نسخه ضد اسهال کفایت می کند. در بسیاری از افراد حداقل یک یا دو بار در سال اسهال را تجبره می کنند. اگر عارضه خاصی داشته باشید مثل سندرم روده تحریک پذیر، اسهال به دفعات بیشتری رخ می دهد.

علائم اسهال چیست؟

در اسهال علائم زیر دیده می شود:

احساس مکرر دفع مدفوع
مدفوع رقیق یا شل
مدفوع آبکی
تهوع و استفراغ
نفخ شکم
کرامپ و گرفتگی

علائم شدیدتر که در اسهال های جدی دیده می شود، عبارتند از:

وجود خون، مخاط یا غذای هضم نشده در مدفوع
کاهش وزن
تب

اگر مدفوع آبکی بیشتر از 3 بار در روز دفع کنید و مایعات کافی مصرف نکنید، ممکن است دچار کم آبی شوید. کم آبی در صورت درمان نشدن می تواند فوق العاده خطرناک باشد.

علت اسهال چیست؟

معمولا اسهال در اثر ویروس ایجاد می شود که روده را عفونی می کند. بعضی از مردم آن را انفولانزای روده ای یا آنفولانزای معده می نامند.

اسهال ممکن است بدلایل زیر رخ دهد:

سوء مصرف الکل
حساسیت به غذاهای خاص
دیابت
بیماری های روده (مثل بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو)
خوردن غذاهایی که سیستم گوارش را تحریک می کند
عفونت باکتریال (علت اصلی بیشتر مسمومیت های غذایی) یا هر ارگانیسم دیگر
سوء مصرف افراطی مسهل و ملین
داروها
پرکاری تیروئید (هیپرتیروئیدی)
پرتو درمانی
دویدن (بعضی افراد دچار اسهال دوندگان می شوند)
گروهی از سرطان ها
جراحی سیستم گوارشی
مشکل در جذب بعضی از مواد غذایی (سوء جذب)

 اسهال ممکن است در پی یبوست رخ دهد، بخصوص اگر شخص دچار سندرم روده تحریک پذیر باشد.

چه موقع باید به متخصص مراجعه کرد؟

در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر، بلافاصله با پزشک یا پرستار خود تماس بگیرید:

وجود خون در اسهال یا مدفوع سیاه و قیری شکل
تب بالا یا تبی که بیشتر از 24 ساعت طول بکشد
اسهالی که بیشتر از 2 روز ادامه یابد
تهوع و استفراغ که مانع نوشیدن مایعات یا جایگزینی مایعات از دست رفته شود
درد شدید شکم یا رکتوم
اسهال پس از برگشتن از مسافرت خارج از کشور

 اگر هر یک از علائم زیر را در زمان اسهال داشتن مشاهده کردید، یا علامت کم آبی (دهیدراسیون) داشتید، بلافاصله به بخش اورژانس مراجعه کنید:

ادرار تیره
کم شدن مقدار ادرار (کمتر از حد معمول)
سریع شدن ضربان قلب
سردرد
خشکی پوست
احساس تحریک پذیری یا سرگیجه

درمان اسهال چیست؟

 اگر اسهال خفیف باشد، نیاز به هیچ اقدامی نیست غیر از خوردن مایعات. ممکن است داروهای ضد اسهال بدون نسخه مثل بیسموت ساب سالیسیلات یا لوپرامید کمک کننده باشد. در زمان مصرف داروهای بدون نسخه، حتما بروشور داخل بسته دارو را مطالعه کنید.

اگر در مقعد خود احساس خارش، سوزش، زخم یا درد دارید که حاصل دفعات مکرر دفع مدفوع است، نکات زیر می تواند کمک کننده باشد:

حمام گرم. یک دوش گرم می تواند کمک کننده باشد. بعد از دوش با حوله تمیز و نرم با حرکات ضربه ای آرام مقعد خود را خشک کنید. از مالیدن حوله یا پارچه به مقعد خود پرهیز کنید.
از کرم هموروئید یا ژل وازلین سفید استفاده کنید.

حداکثر سعی خود را بکنید که در زمان اسهال داشتن مایعات بیشتری بنوشید. حداقل بایستی 8 لیوان آب در روز بنوشید. آب میوه بدون تکه های میوه، آبگوشت و سوپ یا سودا (بدون کافئین) مناسب است. آبگوشت یا آب جوجه (بدون چربی)، چای با عسل، نوشیدنی های ورزشی نیز گزینه های خوبی هستند.

بجای نوشیدن مایعات همراه با غذا، مایعات را بین وعده غذایی بنوشید. اگر مایعات را راحت تحمل نمی کنید، چند وقت یکبار یک جرعه بنوشید و مرتب به نوشیدن جرعه های کوچک ادامه دهید.

اسهال مزمن چیست؟

اگر بعد از گذشت دو هفته هنوز اسهال دارید، دچار اسهال مزمن هستید. برای تعیین علت اسهال مزمن، پزشک به معاینه و گرفتن تاریخچه شما می پردازد. برای اینکه بیشترین استفاده را از ویزیت با پزشک ببرید، خود را با سئوالات زیر آماده کنید:

اسهال شما چه مدت طول کشیده است
آیا اسهال منقطع بوده است یا اسهال مداوم
آیا غذا یا موقعیت خاصی موجب بدتر شدن یا تسکین اسهال شما می شود
آیا اسهال شما حاوی خون، چربی، روغن یا آبکی است
سایر علائم همراه با اسهال که تجربه می کنید کدامند
آیا سابقه اسهال مزمن در کسی از اعضای خانواده شما وجود دارد
آیا اخیرا مسافرت رفته اید و یا غذای بیرون خورده اید
اگر دارویی مصرف می کنید، نام داروها چیست و چه مدت است که استفاده می کنید