نفخ شکم، دفع گاز و آروغ

 دفع گاز، آروغ زدن و نفخ همگی وضعیت های طبیعی هستند. همانطور که بدن غذا را برای تولید انرژی تجزیه می کند، گاز در معده و روده کوچک تشکیل می شود. گاهی اوقات دفع گاز و آروغ میتواند شرم آور باشد. نفخ احساس پری شکم است که می تواند ناراحت کننده باشد. هرچند عده ای ممکن است زیاد گاز دفع کنند یا زیاد آروغ بزنند؛ اما دفع گاز زیاد معمولا نادر است. تغییر مواد غذایی و نوشیدنی گاهی موجب کاهش تولید گاز و رفع مشکل دفع گاز می شود.

آروغ زدن (eructation) به دو شکل ارادی و غیر ارادی صورت می گیرد، و دفع گاز از معده یا مری از طریق دهان است و گاهی با صدا است. سه تا چهار آروغ پس از وعده غذایی طبیعی است و معمولا در اثر بلعیدن هوا حین غذا خوردن رخ می دهد. سایر علل آروغ شامل عادات اضطرابی و عصبانی بودن یا سایر عارضه های طبی از قبیل زخم گوارشی یا مشکلات کیسه صفرا است. در بعضی از فرهنگ ها، آروغ زدن با صدای بلند پس از خوردن غذا نشانه تقدیر از میزبان و شکران نعمت است.

همه مردم گاز دفع می کنند، اما عده ای بیشتر از دیگران گاز دفع می کنند. بین 6 تا 20 بار دفع گاز در روز طبیعی است. گرچه ممکن است خجالت کننده یا ناراحت کننده باشد، گاز اضافی روده معمولا نشانگر مشکل جدی سلامتی نیست.

علل شایع تولید گاز و آروغ و نفخ عبارتند از:

بلعیدن هوا: اگر هوایی که بلعیده میشود بصورت آروغ خارج نشود، از میان مجاری گوارشی گذشته و به صورت باد شکم (گاز مقعد) خارج می شود. اگر هوای زیادی بلعیده شود ممکن است موجب سکسکه (hiccups) شود.
غذاها و نوشیدنی ها: مقدار گازی که مواد غذایی مختلف در افراد تولید می کنند، از شخصی به شخص دیگر متفاوت است.
عدم تحمل لاکتوز: شخصی که نمی تواند به راحتی لاکتوز را هضم کند (لاکتوز قند طبیعی موجود در شیر و لبنیات و محصولات لبنی است)، تولید گاز و نفخ داشته و علائم دیگری نیز ممکن است تجربه کند.
یبوست: یبوست موجب نفخ شکم می شود اما معمولا گاز روده را زیاد نمی کند.
دارو یا مکمل های غذایی: هم داروهای تجویزی و هم داروهای بدون نسخه و مکمل های غذایی می توانند موجب نفخ شکم و افزایش گاز روده به عنوان عارضه جانبی دارو شوند.
بیماری ها و عارضه های طبی از قبیل انسداد روده یا بیماری کرون
تغییر سطح هورمون ها: زنان معمولا بلافاصله پس از پریود شدن دچار نفخ می شوند، زیرا بدن آنها آب را محبوس می کند.
سوء هاضمه اصطلاحی است که برای توصیف احساس مبهم پری، سنگینی یا سوزش قفسه سینه یا بالای شکم و بخصوص پس از غذا خوردن اطلاق می شود. شخص ممکن است این احساس را به صورت تجمع گاز توصیف کند. علائم دیگری مثل خمیازه ممکن است همزمان رخ دهد، یا شکم دچار قار و قور و صداهای بلند شود، میزان دفع گاز از مقعد زیاد شود، اشتها کاهش یابد و عادت دفع و اجابت مزاج تغییر کند. علت سوء هاضمه متغیر و از علل جزئی تا جدی متفاوت است.
گاهی اوقات شخص ممکن است علائم جدی را اشتباه بگیرد از قبیل اشتباه گرفتن حمله قلبی با تجمع گاز یا سوء هاضمه

درمان خانگی نفخ، آروغ و دفع گاز

معمولا این عارضه ها بی ضرر بوده و بدون درمان برطرف می شوند. اگر دفع گاز شکم، آروغ یا نفخ ناراحت کننده باشد، اقدامات زیر می تواند کمک کننده باشد:

افزایش مایعات مصرفی و بخصوص نوشیدن آب. از نوشیدن مایعات کربنات دار و نوشیدنی های الکلی اجتناب شود.
استفاده از داروهای ضد نفخ بدون نسخه. بروشور آنها را حتما مطالعه کنید.
قرص های زغال فعال ممکن است به کاهش بوی گاز مقعد کمک کنند. معمولا زغال بعد از غذا یا با اولین نشانه ناراحتی گازی مصرف می شود.
آنتی اسیدها از قبیل دیژل و ماژل نیز موجب می شوند که گاز به راحتی برطرف شود. اما این داروها اغلب روی گازی که از قبل در روده وجود دارد، تاثیری ندارند.
آنزیم های غذایی از قبیل بیانو که به تجزیه قند سبزی و دانه ها کمک می کند را می توان به غذا اضافه کرد تا از تولید گاز پیشگیری شود.