به گزارش روابط عمومی معاونت بهداشت، آلودگی هوا می‌تواند بر دستگاه تنفسی، قلب و سیستم ایمنی بدن تاثیر منفی بگذارد و کارشناسان سلامت معتقدند اگرچه تغذیه سالم نمی‌تواند آلودگی هوا را از بین ببرد، اما نقش مهمی در تقویت بدن و کاهش آسیب‌های آن دارد.

به گفته متخصصان تغذیه، مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه که سرشار از آنتی‌اکسیدان هستند، در روزهای آلوده اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، موادی مانند پرتقال، سیب، انار، هویج و سبزیجات برگ سبز به بدن کمک می‌کنند تا با اثرات مخرب آلاینده‌ها مقابله کند.

همچنین مصرف لبنیات ساده مانند شیر و ماست می‌تواند به دفع برخی مواد مضر از بدن کمک کند و نوشیدن مایعات کافی، به‌ویژه آب و نوشیدنی‌های گرم و ملایم، باعث حفظ رطوبت بدن و عملکرد بهتر دستگاه تنفسی می‌شود.

در مقابل، کارشناسان توصیه می‌کنند در روزهای آلوده مصرف غذاهای چرب، سرخ‌کرده، فست‌فودها و نوشیدنی‌های گازدار کاهش یابد؛ چرا که این خوراکی‌ها می‌توانند فشار بیشتری به بدن وارد کنند.

علاوه بر تغذیه، رعایت نکاتی مانند پرهیز از فعالیت‌های سنگین در فضای باز، استفاده از ماسک مناسب، تهویه صحیح فضای داخلی و استراحت کافی نیز از جمله راهکارهای ساده برای محافظت از سلامت در روزهای آلوده به شمار می‌رود.

تغذیه سالم؛ خط مقدم مقابله با آلودگی هوا

رئیس گروه تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک، با تاکید بر نقش تغذیه سالم در کاهش عوارض آلودگی هوا، گفت: همه افراد، به‌ویژه در روزهای آلوده، باید دقت بیشتری در انتخاب موادغذایی داشته باشند، چرا که تغذیه صحیح می‌تواند از بروز مشکلات ریوی و کاهش ایمنی بدن پیشگیری کند.

نسرین یادگاری افزود: اولین توصیه ما افزایش مصرف میوه و سبزیجات است و مردم بهتر است میوه‌ها و سبزیجات کوچک‌تر را انتخاب کنند، پوست آن‌ها را جدا کرده و پس از شست‌وشوی کامل مصرف کنند و در شرایط آلودگی هوا، مصرف روزانه میوه باید از ۲ واحد معمول به سه تا چهار واحد و مصرف سبزیجات از سه واحد به چهار تا پنج واحد افزایش یابد.

وی با اشاره به اهمیت دریافت مایعات کافی، اظهار کرد: در روزهای آلوده، به‌ویژه در شهر اراک، توصیه می‌شود مصرف آب بیش از حالت عادی باشد و بهتر است آب آشامیدنی با چند قطره یا یک قاشق مرباخوری آب‌لیمو یا آب‌نارنج ترکیب شود تا ماندگاری آب در بدن افزایش یابد و به اکسیژن‌رسانی بهتر بافت‌ها کمک کند.

رئیس گروه تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک ادامه داد: در فصل سرما، سبزیجاتی مانند کدو و چغندر که در بازار به‌وفور و با قیمت مناسب در دسترس هستند، گزینه‌های مناسبی به شمار می‌روند و مصرف روزانه این سبزیجات به‌صورت پخته می‌تواند فیبر مورد نیاز بدن را تامین کند.

یادگاری با تاکید بر نقش پروتئین در تقویت ایمنی بدن، گفت: تامین پروتئین تنها به گوشت، مرغ و ماهی محدود نمی‌شود و حبوبات به دلیل داشتن پروتئین و فیبر بالا، انتخابی بسیار مناسب در هوای آلوده هستند و می‌توانند در وعده‌های صبحانه، ناهار یا شام گنجانده شوند و تخم‌مرغ نیز منبع پروتئینی ارزشمندی است که افراد سالم می‌توانند روزانه یک تا ۲ عدد از آن مصرف کنند.

وی تصریح کرد: استفاده از نان و غلات سبوس‌دار، مانند نان‌های کامل، به دلیل دارا بودن ویتامین‌های گروه B و ویتامین E، به افزایش مقاومت و ایمنی بدن کمک می‌کند و غذاهای سنتی مانند آش‌های حاوی حبوبات، سبزیجات و غلات کامل نیز گزینه‌ای مناسب برای فصل زمستان و روزهای آلوده هستند.

رئیس گروه تغذیه معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک، به پرهیز از مصرف موادغذایی مضر تاکید کرد و گفت: قند و شکر، غذاهای سرخ‌کرده، فست‌فودها و فرآورده‌هایی مانند سوسیس و کالباس به دلیل داشتن مواد نگهدارنده، ایمنی بدن را کاهش می‌دهند و برخلاف تصور برخی افراد، تقویت سیستم ایمنی با مصرف مکمل‌ها محقق نمی‌شود، بلکه تغذیه سالم و متعادل از گروه‌های اصلی غذایی در وعده‌های روزانه، بهترین راه افزایش مقاومت بدن در برابر آلودگی هوا است.

آنتی‌اکسیدان‌ها؛ کلید کاهش اثرات آلودگی هوا بر سلامت بدن

متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اراک، با تاکید بر اهمیت تغذیه صحیح در روزهای آلوده، گفت: در شرایط آلودگی هوا، به‌ویژه برای افراد حساس و مبتلایان به بیماری‌های مزمن، توجه به رژیم غذایی اهمیت دوچندانی دارد، چرا که آلودگی هوا بدن را در معرض «استرس اکسیداتیو» و التهاب قرار می‌دهد.

دکتر حامد جعفری افزود: مهمترین مواد مغذی برای مقابله با این شرایط، آنتی‌اکسیدان‌ها هستند که به‌طور عمده از طریق میوه‌ها، سبزیجات، مغزها و حبوبات تامین می‌شوند، ویتامین C یکی از آنتی‌اکسیدان‌های موثر است که در مرکبات، فلفل دلمه‌ای، بروکلی و گوجه‌فرنگی وجود دارد و ویتامین E که در بادام، گردو و اسفناج یافت می‌شود، نقش مهمی در کاهش آسیب‌های اکسیداتیو دارد.

وی با اشاره به نقش بتاکاروتن‌ها اظهار کرد: این ترکیبات که در میوه‌ها و سبزیجات زرد و نارنجی‌رنگ مانند هویج، زردآلو و به‌طور کلی میوه‌های زرد و نارنجی وجود دارند، به تقویت سیستم دفاعی بدن کمک می‌کنند و سلنیوم نیز به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی، در مواد غذایی مانند آجیل، تخم‌مرغ و ماهی یافت می‌شود.

متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اراک ادامه داد: ترکیبات فلاونوئیدی از دیگر عناصر مهم در مقابله با استرس اکسیداتیو هستند که در موادغذایی با رنگ‌های مختلف از جمله انار، میوه‌های قرمز، چای سبز، کاکائو، شکلات تلخ با درصد بالای ۷۰، پیاز و سیب وجود دارند و البته شکلات‌هایی که حاوی چربی و قند بالا هستند، توصیه نمی‌شوند.

دکتر جعفری با تاکید بر نقش اسیدهای چرب امگا ۳ گفت: امگا ۳ می‌تواند به کاهش التهاب ناشی از آلودگی هوا کمک کند و در منابعی مانند ماهی‌های چرب از جمله قزل‌آلا، گردو، سویا و تخم کتان وجود دارد و ویتامین D نیز در تقویت سیستم ایمنی اهمیت بالایی دارد و به دلیل محدود بودن منابع غذایی آن، مصرف مکمل تحت نظر متخصص توصیه می‌شود.

جعفری افزود: منیزیم با کمک به بهبود عملکرد تنفسی و گشاد شدن مجاری هوایی، نقش مهمی در شرایط آلودگی هوا دارد و در حبوبات، مغزها و سبزیجات یافت می‌شود و غذاهای حاوی فیبر محلول مانند سیب، گلابی، مرکبات، هویج و حبوبات می‌توانند با اتصال به آلاینده‌ها، به دفع آن‌ها از بدن کمک کنند.

وی با اشاره به فواید سیر و پیاز گفت: ترکیبات گوگردی موجود در این مواد غذایی در دفع سموم موثر هستند و مصرف شیر و لبنیات کم‌چرب نیز توصیه می‌شود، چرا که انواع پرچرب می‌توانند التهاب را افزایش دهند و نوشیدن مایعات فراوان، به‌ویژه آب، از دیگر توصیه‌های مهم در این شرایط است.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اراک خاطرنشان کرد: برای کاهش اثرات آلودگی هوا باید مصرف غذاهای فرآوری‌شده، سرخ‌کردنی‌ها، مواد غذایی پرچرب، پرشکر، نوشیدنی‌های شیرین و گوشت قرمز محدود شود، چرا که این مواد می‌توانند التهاب بدن را تشدید کنند و رعایت یک رژیم غذایی سالم و متعادل، نقش مهمی در عبور ایمن از روزهای آلوده دارد.

تغذیه ضدالتهاب؛ راهکار مؤثر کاهش عوارض آلودگی هوا بر سلامت

عضو هیات علمی گروه تغذیه دانشگاه علوم پزشکی اراک با تاکید بر نقش تغذیه در کاهش اثرات آلودگی هوا، گفت: با شروع فصل سرما و تشدید آلودگی هوا، مصرف غذاهای ضدالتهاب و دریافت کافی ریزمغذی‌ها می‌تواند به کاهش التهاب، تقویت سیستم ایمنی و دفع آلاینده‌های استنشاق‌شده از بدن کمک کند.

دکتر زهرا قلی اظهار کرد: ذرات معلق موجود در هوای آلوده با ورود به دستگاه تنفسی به سطح ریه‌ها می‌چسبند و با تحریک التهاب و کاهش فعالیت آنتی‌اکسیدان‌های بدن، زمینه تخریب سلول‌های تنفسی و افزایش خطر بیماری‌های ریوی از جمله سرطان ریه را فراهم می‌کنند و از این‌رو، توجه به الگوی غذایی مناسب در روزهای آلوده اهمیت ویژه‌ای دارد.

وی با اشاره به نقش اسیدهای چرب امگا ۳ در کاهش التهاب افزود: مصرف ماهی از مهم‌ترین منابع امگا ۳ است و استفاده از مکمل‌ها نیز باید حتما با نظر پزشک یا متخصص تغذیه و در مقدار و مدت‌زمان مناسب انجام شود.

عضو هیات علمی گروه تغذیه دانشگاه علوم پزشکی اراک ادامه داد: میوه‌ها و سبزیجات زرد و نارنجی‌رنگ مانند هویج، کدوحلوایی، گوجه‌فرنگی و موز که سرشار از ویتامین A هستند، در کنار منابع ویتامین C شامل پرتقال، لیموترش، لیموشیرین، نارنگی، انار، اسفناج، سبزی خوردن، انواع فلفل‌ها، شلغم و لبو، نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی و مقابله با اثرات آلودگی هوا دارند.

دکتر قلی، جوانه‌ها (جوانه گندم و ماش)، مغزها و آجیل‌ها مانند گردو و تخمه آفتابگردان را نیز از منابع مفید آنتی‌اکسیدانی دانست و گفت: مصرف پیاز و سیر به تقویت ریه‌ها و کاهش خلط کمک می‌کند.

وی درباره ویتامین D توضیح داد: این ویتامین نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی بدن دارد و مقدار مصرف آن باید پس از انجام آزمایش خون و با نظر پزشک تعیین شود و ویتامین D محلول در چربی است و بهتر است همراه غذا و ترجیحا با وعده اصلی مصرف شود.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی اراک با تاکید بر اهمیت مصرف لبنیات کم‌چرب خاطرنشان کرد: شیر و ماست به دلیل داشتن کلسیم، فسفر و منیزیم می‌توانند به خنثی‌سازی سموم و کاهش جذب فلزات سنگین کمک کنند و توصیه می‌شود در روزهای با آلودگی شدید هوا، حداقل ۲ لیوان شیر یا دو کاسه ماست کم‌چرب مصرف شود، زیرا لبنیات پرچرب به دلیل اسیدهای چرب اشباع می‌توانند سیستم ایمنی را تضعیف کرده و مشکلات ریوی را تشدید کنند.

دکتر قلی تاکید کرد: رعایت این نکات تغذیه‌ای در کنار سایر توصیه‌های بهداشتی، می‌تواند نقش موثری در حفظ سلامت بدن در روزهای آلوده سال داشته باشد.

تاثیر آلودگی هوا بر بدن و ریه‌های ما

رئیس دانشگاه علوم پزشکی اراک هم گفت: هوایی که امروز تنفس می‌کنیم به سطوح خطرناک آلودگی رسیده و این هوا آلاینده‌های مضر را وارد ریه‌های ما می‌کند که برای گروه‌های حساس به شدت خطرناک و حتی برای افراد سالم هم خطرناک است و تنها تغییر در رژیم غذایی می‌تواند تا حدی با این آسیب‌ها مقابله کند.

دکتر جواد نظری افزود: بسیاری از افرادی که هیچ مشکل تنفسی شناخته شده‌ای ندارند، هم ممکن است به علت مشکلات تنفسی و دیگر بیماری‌ها مجبور به مراجعه به اورژانس‌های بیمارستان شوند.

وی بیان کرد: هوای آلوده‌ای که ما استنشاق می‌کنیم، ازن، دی اکسید نیتروژن، ذرات معلق، ذرات اگزوز گازوئیل و سایر آلاینده‌ها را به ریه‌های ما تزریق می‌کند و آنتی اکسیدان‌های محافظ موجود در پوشش ریه‌های ما با آن مبارزه می‌کنند، تا زمانی‌که تعداد آنها بیشتر شود، پس از آن، آلاینده‌ها شروع به حمله به سلول‌های ایمنی و بدن می‌کنند و رادیکال‌های آزاد تولید می‌کنند و باعث التهاب می‌شوند.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی اراک ادامه داد: آنتی اکسیدان‌های موجود در برخی غذاها می‌توانند از بدن در برابر اثرات مضر ناشی از آلاینده‌های هوا محافظت کنند و باید سیستم ایمنی بدن تقویت شود.

کلام آخر: هرچند کنترل آلودگی هوا نیازمند برنامه‌ریزی کلان و اقدامات جدی از سوی مسئولان است، اما شهروندان نیز می‌توانند با اصلاح سبک زندگی و توجه به تغذیه سالم، نقش مهمی در حفظ سلامت خود ایفا کنند و انتخاب آگاهانه موادغذایی و رعایت توصیه‌های ساده بهداشتی، می‌تواند سپری موثر در برابر آسیب‌های آلودگی هوا باشد؛ سپری که از خانه و بشقاب غذای ما آغاز می‌شود.

اراک یکی از هشت کلانشهر آلوده کشور است که از ابتدای امسال تاکنون بیش از ۹۰ روز ناسالم در کارنامه خود به ثبت رسانده است.