سرطان پستان پس از سرطان ریه دومین عامل مرگ و میر ناشی از سرطان بین زنان است. حتی در سال‌های اخیر یکی از شعارهای سازمان بهداشت جهانی مبارزه با سرطان پستان اعلام شده است. آنچه نباید از نظر دور داشت این که حدود 20درصد مبتلایان به سرطان پستان در عرض 5سال می‌میرند و تنها راه کاهش این تعداد تشخیص زودهنگام این بیماری است.

ماه اکتبر، ماه آگاهی‌سازی درباره سرطان پستان

به گفته تمامی پژوهشگران و پزشکان، آگاهی جامعه زنان نقش عمده و موثری در پیشگیری از بروز بسیاری از بیماری‌هاست . ماه اکتبر به عنوان ماه جهانی اطلاع‌رسانی درباره سرطان پستان انتخاب شده است. روبان صورتی ابتکار خانم شارلوت هیلی بوده است. و ماموریت مهم روبان صورتی در جهان اطلاع رسانی در مورد سرطان پستان و آگاه کردن جامعه هدف است.

روبان صورتی سمبل جهانی این بیماری است به نشانه‌ی آگاهی بخشی و ارج نهادن به اقدامات جهانی در این زمینه که در تمام جهان به اهتزار در می‌آید و همه با هر توانی که دارند برای آگاهی‌رسانی در مورد این بیماری به بانوان تلاش می‌کنند.

با توجه به این موضوع به گزارش روابط عمومی مرکز بهداشت استان مرکزی ؛  خانم بهار شاه محمدی کارشناس مسئول برنامه پیشگیری و کنترل سرطان در معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اراک گفت : 

امروزه یکی از عوامل نگران‌کننده در سلامتی زنان، سرطان پستان است. در اکثر کشورهای دنیا سرطان پستان شایع‌ترین سرطان و عامل اصلی مرگ و میر ناشی از سرطان در زنان است. در ایران نیز این بیماری در صدر سرطان‌های زنان قرار دارد. هدف از نام گذاری یک ماه به نام "ماه آگاهی بخشی سرطان پستان" در دنیا، افزایش توجه و حمایت جهت  آگاهی بخشی در خصوص تشخیص زودهنگام، درمان و مراقبت‌های تسکینی در مورد این سرطان است. در حال حاضر به دلیل کمبود دانش در خصوص علت ایجاد این بیماری، تشخیص زودهنگام آن همچنان اثربخش‌ترین شیوه برای کنترل آن به حساب می‌آید. در صورت تشخیص زودهنگام بیماری و درمان دقیق و مناسب، احتمال درمان قطعی سرطان پستان وجود دارد. نظر به این که در تمام کشورهای دنیا، ماه اکتبر(9مهر تا 9 آبان )به عنوان ماه آگاهی‌رسانی در مورد سرطان پستان مشخص شده و با کمک حساس‌سازی و آگاهی‌رسانی به تشخیص زودهنگام و درمان و مراقبت تسکینی از این بیماری می‌پردازند. سازمان جهانی بهداشت (WHO)  نیز برنامه جامع کنترل سرطان پستان را به عنوان بخشی از برنامه کنترل ملی سرطان ترویج می‌دهد. هدف کلی این پویش کاهش بروز مرگ ومیر ناشی از سرطان وبهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان می‌باشد .

در برنامه تشخیص زودهنگام سرطان پستان، آگاهی از علائم ونشانه‌ها ومراجعه به موقع برای تشخیص قطعی ودرمان لازم است. مهم‌ترین علایم هشداردهنده سرطان پستان موارد زیر هستند.

1. توده در پستان یا هر تغییر در شکل یا قوام پستان؛
2. توده پستان بزرگ شونده،ثابت یا سفت؛
3. مشکلات دیگر پستان یا بدون توده قابل لمس از جمله:

• تغییرات اگزمایی پوست
• پوست پرتقالی
• زخم
• ترشح یک طرفه از نوک پستان به ویژه ترشحات خون آلود
• توده در زیر بغل

سرطان پستان خطر جدی سلامت زنان در جهان می‌باشد.اگرچه تفاوت بسیار زیادی بین میزان بروز این بیماری در کشورهای در حال توسعه با کشورهای پیشرفته وجود دارد اما در کلیت در ایران وکشورهای پیشرفته این سرطان روند روبه افزایش دارد.

با رعایت اصول خودمراقبتی در سرطان پستان می‌توان ریسک ابتلا به سرطان پستان را کاهش داد:

۱-انجام فعالیت بدنی و ورزش مستمر، ثابت نگه داشتن وزن طبیعی، شیردهی وعدم مصرف هورمون پس از یائسگی احتمال ابتلا به سرطان پستان را کاهش می‌دهد.

۲-خودداری از مصرف غذاهای پرچرب وسرخ کرده، نمک‌زده و آماده حاوی مواد نگهدارنده وکنسروها ودر مقابل افزایش مصرف میوه، سبزی، غلات وگوشت‌های ماهی می‌تواند با افزایش آنتی اکسیدان‌ها سبب کاهش بروز سرطان پستان شود.

۳-تشخیص زودهنگام با کمک خودآزمایی پستان، معاینه توسط پزشک یا ماما وانجام تست‌های پالراکلینیک مانند سونوگرافی وماموگرافی بوده و به معنای محدود کردن اثر عوامل قابل کنترل از طریق بیماریابی وتشخیص زودرس است.

بطور کلی معاینات دوره‌ای جهت پیشگیری از سرطان پستان:

 از سن ۲۰ سالگی هر ماه معاینه پستان توسط خود فرد

از سن ۳۰ سالگی معاینه و بررسی توسط فرد دوره دیده (پزشک یا ماما ) که بر اساس آخرین دستورالعمل ارسالی از اداره سرطان وزارت:

الف-سن زیر ۴۰ سال هر ۲ سال معاینه توسط پزشک یا ماما

ب-سن بالای ۴۰ سال ترجیحا" هر سال توسط پزشک یا ماما

و در صورت داشتن سابقه فامیلی در خانواده سن و فواصل غربالگری‌ها تغییر خواهد نمود.

سرطان پستان سرطانی است که در سلول‌های بافت پستان ایجاد می‌شود.سرطان پستان شایع‌ترین سرطانی است که در دختران در ایالات متحده تشخیص داده می‌شود. سرطان پستان ممکن است هم در پسران وهم در دختران بوجود آید ،اما در جنس دختران شایع‌تر است .بنابراین جهت پیشگیری وکنترل موارد مبتلا به سرطان پستان، غربالگری‌ها در بانوان مجرد نیز ضرورت دارد.

بطور کلی شیوه‌های تشخیص سرطان پستان در حال حاضر :

• معاینه بالینی توسط ماما وپزشک
• روش‌های تصویربرداری :ماموگرافی ودر صورت لزوم سونوگرافی وMRI

با توجه به این که سبک زندگی فرد از دسته عوامل خطر قابل اصلاح سرطان پستان می‌باشد قطعا با رعایت موارد خود مراقبتی می‌توان موارد مبتلا به سرطان پستان را پیشگیری وکنترل نمود.

براساس آخرین گزارش کشوری موارد جدید مبتلا به سرطان، میزان بروز خام در صدهزارنفر از جمعیت زنان کشور ۴۳.۰۲ و در زنان استان مرکزی این میزان ۴۱.۷۲ در صد هزار نفر جمعیت بوده است. با توجه به اجرای برنامه غربالگری وتشخیص زودهنگام سرطان پستان از سال ۱۳۹۶ در کلیه مراکز خدمات جامع سلامت شهری وروستایی بر اساس دستورالعمل کشوری اداره سرطان وزارت کلیه زنان ۳۰ سال وبالاتر طبق جدول ارزیابی دوره‌ای فراخوان ومعاینات لازم توسط شخص دوره دیده انجام می‌گردد.

در اجرای برنامه غربالگری وتشخیص زود هنگام سرطان پستانهدف شناسایی و ثبت بیماران مشکوک یا مبتلا به سرطان پستان و سپس ارائه خدمات مناسب در سطوح مختلف شبکه بهداشتی درمانی و ساماندهی درمان ومراقبت بیماران است. مشخصات تمامی زنان ۳۰ تا ۷۰ سال که برای ارزیابی فراخوان شده‌اند در فرم ازریابی اولیه ثبت و پس از تکمیل فرم به ماما ارجاع داده می‌شود. ماما از زنان معاینه بالینی به عمل می‌آورد و موارد دارای علائم یا معاینه غیرطبیعی را مطابق دستورالعمل به پزشک متخصص جراح ارجاع می‌دهد.

با توجه به اجرای برنامه خدمات نوین سلامت ازسال  ۱۳۹۶ در کشور، معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اراک نیز اقدام به انجام پیشگیری وتشخیص زودهنگام سرطان پستان درجمعیت گروه هدف برنامه نموده است. لازم به ذکر است انجام غربالگری وتشخیص زودهنگام سرطان پستان در کلیه مراکز خدمات جامع سلامت شهری و روستایی به صورت رایگان صورت می پذیرد.

قطعا رسانه‌های اجتماعی بستری قوی برای نشر اطلاعات هستند و نباید در این دوره این ابزار را دست کم گرفت. در واقع دانشگاه علوم پزشکی اراک از فضای موجود در رسانه‌های اجتماعی برای به حداکثر رساندن آگاهی نسبت به سرطان پستان استفاده کرده و تا جای امکان در مورد این سرطان، توضیحات داده و اهمیت موضوع را به عموم جامعه متذکر شده است. همچنین با برگزاری نشست‌های خبری با اصحاب رسانه در مناسبت‌های مرتبط با برنامه‌های پیشگیری و کنترل سرطان از این ظرفیت نیز بهره مند شده است .