هفتم ماه ذی الحجه(114 هـ ق)، سالروز شهادت جانسوز امام پنجم ما شیعیان اثنی عشری، یعنی امام محمدباقر(علیه السلام) است. آن امام همام در اولین روز ماه رجب سال 57 هـ ق در شهر مدینه متولد شد. بنابراین ایشان حادثه کربلا و اتفاقات مربوط به آن را درک کرده اند؛ موضوعی که خود ایشان نیز در بیانی به آن تصریح نموده اند. پدرشان امام سجاد(علیه السلام) و مادرشان، فاطمه دختر امام حسن مجتبی(علیه السلام) است و از هر دو سبط بزرگوار رسول خدا(صلی الله علیه و آله)، یعنی امام حسین(علیه السلام) و امام حسن(ع) نسب می برند؛ لذا ملقب به القابی همچون «هاشمی بین هاشمیین»، «علوی بین علویین» و «فاطمی بین فاطمیین» شده اند.

از دیگر القاب مشهور ایشان، می توان به «شاکر» و «هادی» و «امین» اشاره کرد. امّا معروف ترین لقب شریفشان، «باقر» است. در حدیث معروفی پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) در پیش بینی ای غیبی به یکی از صحابه شان یعنی جابر بن عبدالله انصاری می فرماید: «تو مردى از خاندان مرا درک خواهى کرد که نامش نام من، و رفتار و کردارش، رفتار و کردار من است و دانش را تا ژرفایش مى شکافد». کنیه معروف امام باقر(علیه السلام) نیز «ابوجعفر» است.

امام محمدباقر(علیه السلام) پس از شهادت پدرشان امام سجاد(ع) در سال 95 هـ ق، امامت و زعامت شیعه را به دست گرفتند و تا زمان شهادت شان در سال 114 هـ ق، این مقام را بر عهده داشتند.

در منابع تاریخی و روایی، علت وفات امام باقر(علیه السلام) مسمومیت ذکر شده است. مسمومیتی که دست های حکومت امویان در آن مستقیما حضور داشته اند. به روایت برخی منابع، مسمومیت حضرت ناشی از زین اسبی که به سم آلوده شده بود، پدید آمد به طوری که بدن مطهر ایشان متأثر از سم، متورم شد و منجر به شهادت شان شد. به استناد برخی منابع مسئولیت این مسمومیت و شهادت، مستقیما متوجه شخص هشام بن عبدالملک است. و این احتمال، با توجه به آنچه درباره انگیزه ها و دلایل عبدالملک در دشمنی با امام گفته شد، منطقی به نظر می آید.

به گفته برخی منابع تاریخی، امام باقر(علیه السلام) ابتدا در محلی به نام «حمیمه» از روستاهای نواحی شام یا مکه از دنیا رفتند و پس از شهادت به مدینه منتقل شدند. در عمل به وصیت شان، ایشان را در همان لباسی که با آن نماز می خواندند، دفن کردندو در قبرستان بقیع، کنار مرقد پدرشان امام سجاد(علیه السلام) و عموی پدرش امام حسن(علیه السلام) به خاک سپرده شدند. امام(ع) وصیت کرد ده سال در منا برای وی از مالش مراسم عزاداری بر پا کنند.