آناتومی آنو-رکتال

در این مطلب می خوانیم:
آناتومی مقعد – رکتوم
تصویر مقعد
مشکلات مقعدی
خونریزی مجاری گوارشی
مشکلات مقعد
وجود شی خارجی در مقعد
خارش یا پورپورا
هموروئید
دیافراگم لگنی، حفره لگن و حفره ایسکیوآنال ساختار پیچیده ای است و پرداختن به جزئیات آن در این مقول نمی گنجد. در عمل با ساختمان و آناتومی سطحی این ناحیه سروکار داریم. بنابراین رویکردی سطحی به آناتومی مقعد و رکتوم خواهیم داشت.

کانال آنال
کانال مقعد یا کانال آنال تقریباً 2.3 تا 3.5 سانتیمتر است و بخش نهایی روده بزرگ است، کانال آنال از بعد بالایی دیافراگم لگن تا مقعد کشیده شده است. دو طرف کانال مقعد توسط اسفنکتر (دریچه) خارجی و داخلی مقعد ختم می شود و بین رباط آنوکوکسیگال و تنه پرینال قرار دارد.

اسفنکترهای داخلی مقعد به صورت دریچه غیر ارادی بوده و توسط رشته های اعصاب پاراسمپاتیک عصب دهی می شوند، اعصابی که از میان اعصاب لگنی عبور می کنند. این اسفکنتر در پاسخ به فشار (گاز یا مدفوع) شل شده و آمپول رکتال را گشاد می کنند.

اسفنکتر خارجی مقعد یک اسفنکترارادی است و توسط عصب S4 از میان عصب رکتال تحتانی عصب دهی می شود.

بالاترین بخش کانال آنال توسط یک سری از پل های مخاطی ایجاد شده است که ستون های آنال نامیده می شوند. این ستون ها حاوی شاخه های انتخایی شریان و ورید رکتال فوقانی هستند و در بخش نهایی رکتوم یعنی آنوس یا مقعد ختم می شوند.

آموزش بیمار – مشکلات مقعد
خط شانه ای
خط شانه ای (Pectinate Line) که تحت عنوان خط دندانه دار یا خط دندانه مخاطی-جلدی هم شناخته می شود، از نظر بالینی اهمیت دارد زیرا مشهود بوده و سطح تقریبی تغییرات آناتومیکی است که در ادامه شرح داده می شود. این خط در تحتانی ترین سطح از ستون های آنال قرار دارد و نشانگر محل تلاقی بخش فوقانی کانال آنال و بخش تحتانی است. اتصالات شریانی، وریدی و عصبی مختلفی در بالا و پایین این خط وجود دارد.

خونرسانی و عصب دهی مقعد و رکتوم
بخش فوقانی کانال آنال (که بالای خط دندانه ای واقع است) توسط شریان رکتال فوقانی خونرسانی می شود. زیر خط دندانه ای، شریان های رکتال تحتانی خونرسانی می کنند و بخش های تحتانی و انتهای رکتوم و مقعد را سیراب می کنند. بین این دو بخش، شریان رکتال میانی خونرسانی می کند.

یک شبکه از وریدها دور کانال آنال وجود دارد. بالای خط دندانه ای شبکه رکتال داخلی وجود دارد که به ورید رکتال فوقانی می ریزد. زیر این خط شبکه تخلیه به ورید رکتال تحتانی وجود دارد. همانند سیستم شریانی، سیستم وریدی رکتال میانی نیز وجود دارد که عمدتا مخاط میانی و آناستوموزهای میانی را همراه با ورید فوقانی و تحتانی خون کشی می کنند.

گرچه در تصویر فوق نشان داده نشده است، بالا و پایین خط دندانه ای، شبکه تخلیه لنفاوی نیز وجود دارد که به گره های لنفاوی ایلیاک داخلی می ریزند. پایین خط دندانه ای به گره های لنفاوی اینگوینال سطحی می ریزند.

کانال دارای سیستم عصب دهی متفاوتی در بالا و پایین خط دندانه ای است. در بالا خط، عصب دهی بصورت احشایی است، از شبکه هیپوگاستریک تحتانی عصب می گیرد. از آنجایی که عصب دهی بصورت احشایی است، تنها به کشش و گشاد شدن کانال حساس است. زیر خط دندانه ای توسط اعصاب سوماتیک عصب دهی می شود و از اعصاب رکتال تحتانی عصب می گیرد. از آنجایی که اعصاب سوماتیک هستند، نسبت به درد، دما و لمس حساس است.