به نقل از روابط عمومی معاونت غذا و دارو اراک، انواع مختلفی از گیاهان دارویی وجود دارند که روزانه خرید و فروش می‌شوند و مردم روز به روز میل بیشتری به مصرف آن‌ها پیدا می‌کنند. درست است که گیاهان دارویی خواص زیادی دارند اما این‌گونه نیست که به صرف گیاهی بودن عوارضی نداشته باشند. از طرف دیگر مصرف خودسرانه این گیاهان نیز توصیه نمی‌شود چون هنوز هم باورهای غلطی در خصوص این گیاهان وجود دارد و کم نیست تعداد گیاهانی که به اشتباه مصرف می‌شوند. خوشبختانه در این میان دانشمندان بیکار ننشسته‌اند و مدام در مورد این گیاهان دارویی و خواصشان تحقیق می‌کنند.

البته داروهای زیادی وجود دارند که از عصاره گیاهان تهیه و ساخته شده‌اند اما برخی افراد ترجیح می‌دهند که گیاهان دارویی را به صورت طبیعی و خالص مصرف کنند. اگر نگران خواص واقعی این گیاهان هستید و یا می‌خواهید در خصوص آن اطمینان خاطر حاصل کنید بدانید که دانشمندان خواص برخی از این داروهای گیاهی را به طور علمی به اثبات رسانده‌اند. در ادامه به برخی از این گیاهان و خواصشان اشاره می‌شود.
 

بابونه

بابونه گیاهی شناخته شده است که به صورت دمنوش و برای برطرف کردن مشکلات متعددی مصرف می‌شود. این گیاه یک گیاه دارویی با کاربردهای مختلف است. بر اساس مقاله‌ای که در Molecular Medicine Reports به چاپ رسیده است، کاربرد اصلی بابونه برای تسکین اضطراب، استرس و برطرف کردن مشکلات مربوط به معده است. با این حال برخی افراد از آن برای تسکین دردها و مشکلات پوستی نیز استفاده می‌کنند. مشخصه این گیاه گل‌های کوچک آن است که بی‌شباهت به گل‌های مارگریت نیست.

گیاه گل ساعتی با اسامی مختلفی از جمله گل راعی شناخته می‌شود. بیشترین شهرت این گیاه به تأثیر آرام‌بخشی و عملکردهای ضدافسردگی آن است

علاوه بر دمنوش بابونه می‌توان آن را به صورت عصاره روغنی نیز استفاده کرد. نتایج تحقیقی که در Electronic Physician Journal به چاپ رسیده است نشان می‌دهد که بابونه گیاهی با کاربردهای چندگانه است چون محققان به این نتیجه رسیده‌اند که این گیاه خواص ضدالتهابی و ضدافسردگی دارد و در عین حال ضدمیکروب، ضداسهال، ضددیابت و همچنین محافظ کبد است.
می‌توان از بابونه در بهبود آرتروز زانو، کولیت زخمی یا کولیت اولسر، سندرم پیش از قاعدگی، اختلالات معدی و روده‌ای و همچنین استرس و اضطراب استفاده کرد.
در مورد عوارض جانبی آن نیز دانشمندان معتقد هستند که این گیاه برای اکثر افراد بالغ که در شرایط بدنی خوب و متعادلی هستند عارضه‌ای ندارد. با این حال یادتان باشد که استفاده بی‌رویه و افراطی از این گیاه توصیه نمی‌شود. محققان بعد از بررسی‌های دقیق به این نتیجه رسیده‌اند که با مصرف بابونه امکان بروز واکنش‌های آلرژیک و تداخل با داروهای ضدانعقاد خون وجود دارد. بنابراین بهتر است قبل از مصرف هر نوع گیاه دارویی نیز با پزشک خود مشورت کنید.

اسطوخودوس

اسطوخودوس یکی از گیاهان بسیار شناخته شده و پرمصرفی است که خواص آن به طور علمی به اثبات رسیده است. این گیاه به‌ویژه به دلیل کاهش استرس و اضطراب شهرت و ارزش زیادی دارد. نتایج پژوهشی که در Mental Health Clinician به چاپ رسیده است نشان می‌دهد که این گیاه یک گیاه ضداسترس و بی‌خطر است که می‌توان از فواید آن بهره‌مند شد. آژانس اروپایی داروها نیز تأیید کرده است که مصرف این گیاه به صورت روغن طبیعی یا به صورت گیاه بدون ایجاد اعتیاد یا عوارض جانبی به درمان اختلالات اضطراب کمک می‌کند. علاوه بر این اسطوخودوس یک گیاه آنتی باکتری و ضدعفونی‌کننده، شل و آرام‌کننده عضلات، ضدافسردگی و آرام‌بخش و تسکین‌دهنده پوست بعد از گزش حشرات است.

اکیناسه

اکیناسه یا سرخارگل یکی از آن گیاهان دارویی شناخته شده است. این گیاه علاوه بر اینکه گل‌های بنفش زیبایی دارد به صورت دمنوش و عصاره برای تقویت دستگاه ایمنی بدن و بهبود سلامتی کاربرد زیادی دارد. نتایج پژوهشی که در مجله Pharmacognosy Reviews به چاپ رسیده است نشان می‌دهد که این گیاه تقویت‌کننده دستگاه ایمنی بدن و یک گیاه با خواص ضدالتهابی است. اگر به طور دقیق‌تر بگوییم این گیاه در درمان آنفلوانزا، سرماخوردگی و سایر عفونت‌های دستگاه تنفسی مؤثر عمل می‌کند. گیاه اکیناسه برای تسکین دندان درد، دردهای مربوط به روده‌ها، مشکلات پوستی و آرتریت همانند یک مسکن عمل می‌کند.
در خصوص عوارض جانبی این گیاه حرف و حدیث زیاد است. به طوری که نتایج برخی از مطالعات نشان می‌دهند که این گیاه بی‌خطر است و در عین حال برخی دیگر عکس این موضوع را نشان داده‌اند. در واقع نتایج برخی از پژوهش‌ها حاکی از آن است که مصرف این گیاه باعث بروز واکنش‌هایی همانند دردهای شکمی و آلرژی‌ها می‌شود. در حالی که نتایج برخی از مطالعات از ایمن بودن این گیاه حکایت دارند. بنابراین لازم است که در مصرف این گیاه جانب احتیاط رعایت شود.

گیاه جینکوبیلوبا

در لیست گیاهان دارویی که دانشمندان بر فواید آن‌ها صحه گذاشته‌اند، گیاه جینکوبیلوبا به واسطه کاربردهای پزشکی متنوعی که دارد برجسته‌تر است. این گیاه همچنین در طب شرقی به صورت کپسول، قرص، عصاره، برگ و غیره استفاده می‌شود. نتایج بررسی‌ها اخیر که در Aging and Disease به چاپ رسیده است نشان می‌دهند که این گیاه پتانسیل آن را دارد که از بروز اختلالات مربوط به افزایش سن پیشگیری کند. به نظر می‌رسد که گیاه جینکو باعث حفظ سلامت مغز نیز می‌شود چون خطر بروز زوال عقل را کاهش می‌دهد.
از طرف دیگر نتایج پژوهش دیگری که در Drug Design, Development and Therapy به چاپ رسیده است نشان می‌دهد که گیاه جینکو حاوی ترکیباتی است که به درمان دیابت نوع 2 کمک می‌کند. با این حال محققان معتقدند که برای رسیدن به نتایج قطعی در خصوص کارایی و قابل اعتماد بدون آن به تحقیقات بیشتری نیاز هست.
یادتان باشد که زیاده‌روی در مصرف این گیاه نیز با عوارضی همراه است که در ادامه اشاره می‌شود:
فشار بر کبد
واکنش با داروهای ضدانعقاد خون و داروهای دیگر
دانه‌های این گیاه سمی هستند و باید از مصرف آن‌ها پرهیز کرد
استفاده طولانی‌مدت موجب خطر بروز اختلالات تیروئید و سرطان کبد می‌شود
در برخی افراد باعث بروز سردرد، مشکلات گوارشی، سرگیجه یا واکنش‌های آلرژیک می‌شود.

گل ساعتی

گیاه گل ساعتی با اسامی مختلفی از جمله گل راعی شناخته می‌شود. بیشترین شهرت این گیاه به تأثیر آرام‌بخشی و عملکردهای ضدافسردگی آن است. به طور دقیق نتایج پژوهشی که در Systematic Reviews به چاپ رسیده است نشان می‌دهند که این گیاه حاوی ترکیباتی به نام هایپریسین و هایپرفورین است. این ترکیبات خاصیت ضدافسردگی داشته و باعث تسکین استرس و اضطراب می‌شوند. گیاه گل ساعتی همچنین فواید آنتی باکتریایی دارد و علائم یائسگی را تسکین می‌دهد؛ اما از آنجایی که هیچ گلی بی‌خار نیست باید بگوییم که زیاده‌روی در مصرف این گیاه عوارضی مانند واکنش متقابل با داروها، بی‌تابی، تحریک‌پذیری، احساس سوزش و سوزن سوزن شدن، سرگیجه، حساسیت به نور و معده درد اشاره کرد.

نعنا فلفلی

زمانی که از بهترین گیاهان دارویی که به تأیید علم رسیده‌اند صحبت می‌شود نمی‌توان از نعنا فلفلی غافل بود. چون این گیاه خواص فوق‌العاده‌ای دارد و یکی از گیاهان دارویی پرمصرف در سرتاسر جهان محسوب می‌شود. نعنا فلفلی به‌ویژه برای تسکین مشکلات مربوط به دستگاه گوارش، سردردها و بیماری‌های دستگاه تنفسی مناسب است. نتایج پژوهشی که در Phytotherapy Research به چاپ رسیده است نشان می‌دهد که برگ‌های نعنا فلفلی حاوی ترکیبات فنولیکی مانند اسید رزمارینیک و فلاوونوئیدهای متعددی است که جذبشان به حفظ سلامتی بدن کمک می‌کند. به طور کلی نعنا فلفلی خاصیت ضدالتهابی، آنتی‌اکسیدانی و ضدمیکروبی داشته و یک مسکن و تقویت‌کننده دستگاه ایمنی بدن محسوب می‌شود.
استفاده متعادل از این گیاه برای افراد بزرگسالی که مشکلی در سلامتی‌شان ندارد کاملاً بی‌خطر و بدون عارضه است؛ اما یادتان باشد که زیاده‌روی در مصرف باعث بروز عوارضی خواهد شد. علاوه براین، مصرف همزمان این گیاه با برخی داروها ممکن است باعث بروز واکنش شود. در نتیجه اگر درمان خاصی را دنبال می‌کنید و داروی خاصی مصرف می‌کنید حتماً با پزشک خود در خصوص مصرف این گیاه و هر نوع گیاه دارویی دیگر مشورت کنید.

حرف آخر
با وجود اینکه علم فواید گیاهانی که در بالا ذکر شد را تأیید کرده است؛ اما این بدین معنا نیست که این گیاهان دارویی باید انتخاب اول برای درمان بیماری باشند. در اکثر موارد، این گیاهان دارویی به عنوان مکملی برای کاهش علائم برخی از بیماری‌ها کاربرد دارند. علاوه بر این یادتان باشد که در اکثر موارد تأثیر چنین داروهای گیاهی موقتی است و همیشه آن‌گونه که باید انتظارات ما را برآورده نمی‌کنند. با این حال نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهند که این گیاهان برای اکثر بیماران مؤثر هستند. بنابراین مصرف این گیاهان دارویی با نظر متخصص خالی از لطف نبوده و می‌توانند کمک بزرگی به بهبود سلامتی بدنتان بکنند.

منبع: تبیان