به نقل از روابط عمومی معاونت غذا و دارو اراک، در مورد میگرن و بارداری مسائل زیادی وجود دارد و یکی از نگرانی‌ها این است که آیا بین هورمون‌ها و میگرن ارتباطی وجود دارد، و برای کسی که میگرن دارد چه اتفاقی قرار است در دوران بارداری‌اش رخ بدهد؟
در این مطلب به شما می‌گوییم بارداری چه اثری بر میگرن می‌گذارد و برای کنترل آن و حتی به حداقل رساندن حملات میگرن در بارداری چه می‌توانید بکنید.

آیا حملات میگرن در اوایل بارداری معمول هستند؟
یکی از چیزهایی که در مورد هورمون‌ها و میگرن می‌دانیم (خصوصاً استروژن و میگرن) این است که تغییرات در سطح استروژن می‌تواند منجر به یک حمله میگرن شود. با وجود اینکه میگرن یک بیماری نورولوژیکی ژنتیکی است، عوامل زیادی می‌توانند آن را برانگیخته کنند و افت استروژن یا تغییر در سطح استروژن می‌تواند یکی از این عوامل باشد.
به همین علت، برخی از خانم‌ها ممکن است طی سه ماهه اول بارداری با میگرن دست و پنجه نرم کنند زیرا در این زمان تغییرات شدید و زیادی در سطح استروژن رخ می‌دهد.

آیا حملات میگرن می‌توانند طی دو ماهه دوم و سوم بارداری بدتر شوند؟
وقتی وارد سه ماهه دوم و سوم بارداری‌تان می‌شوید، سطح استروژن‌تان ثابت می‌شود و به دلیل این تثبیت، میگرن طی سه ماهه دوم و سوم بارداری اغلب وارد فاز خاموشی شده و یا به میزان قابل توجهی بهبود می‌یابد.
مطالعه‌ای که در نشریه‌ی The Jurnal of Headache Pain منتشرشده دریافت خانم‌هایی که میگرن داشتند طی بارداری گزارش کردند که حملات میگرن‌شان از جهت تعداد دفعات و طول مدت حمله، به صورت تدریجی کاهش یافته بود. ضمناً اطلاعاتی وجود دارد که نشان می‌دهد شیردهی احتمالاً می‌تواند نقشی محافظتی در برابر افزایش تعداد دفعات حملات میگرن و شدت درد آن داشته باشد. مطالعه‌ی دیگری نیز نشان داده ظاهراً شیردهی از مادر در برابر وقوع مکرر حملات میگرن محافظت می‌کند.

وقتی باردار هستم چگونه می‌توانم درد میگرنم را تسکین دهم؟
برای حملات میگرنی که طی بارداری روی می‌دهند، چند راهکار دارویی وجود دارد که خاص میگرن نیستند، یعنی مشخصاً برای درمان میگرن طراحی نشده‌اند. اگر نیاز به مصرف دارو پیدا کردید، معمولاً اولین توصیه این است که از استامینوفن استفاده کنید. گاهی می‌توانید استامینوفن را با داروی متوکلوپرامید ترکیب کنید.
متوکلوپرامید معمولاً به عنوان داروی ضد تهوع به کار می‌رود؛ اما در واقع برای متوقف کردن حملات میگرن نیز مؤثر است و در ترکیب با استامینوفن می‌تواند واقعاً مفید باشد.
حتی می‌توانید کمی بنادریل (دیفن هیدرامین) نیز استفاده کنید، زیرا این دارو کمک می‌کند کمی خواب‌آلود شوید یا آرامتان می‌کند. این ترکیب می‌تواند به شما کمک کند کمی چُرت بزنید و وقتی بیدار می‌شوید، حمله میگرن برطرف شده است. البته در مورد مصرف داروها حتما با پزشک خودتان مشورت کنید؛ زیرا ممکن است شرایط شما به گونه‌ای باشد که مصرف دارو برایتان مناسب نباشد.

سازمان غذا و دارو در سال 2020 هشداری منتشر کرده و توصیه نموده که در هفته بیستم بارداری و بعد از آن از مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی خودداری شود زیرا این داروها می‌توانند منجر به کاهش مایع آمنیوتیک شده و مشکلات کلیوی در جنین ایجاد نمایند

تزریق لیدوکائین، مهارکننده عصب
یکی دیگر از درمان‌هایی که طبق شواهد در مورد میگرن در بارداری مؤثرند، لیدوکائین می‌باشد. سازمان غذا و دارو برای نشان دادن بی‌ضرر بودن یک دارو در بارداری، دیگر از لیست داروهای خطرناک برای بارداری استفاده نمی‌کند، اما زمانی که این لیست وجود داشت، لیدوکائین در طبقه‌ی داروهای B قرار داشت، یعنی اطلاعاتی موجود بود که نشان می‌داد لیدوکائین در بارداری تا حدودی بی‌ضرر است.
طبق اعلام انجمن میگرن آمریکا، روش مهار کردن عصب که طی آن یک داروی بی‌حسی و گاهی یک استروئید، نزدیک به عصب تزریق می‌شود تا درد کنترل شود، روشی بی‌ضرر برای تسکین میگرن در زنان باردار محسوب می‌شود.
تزریق لیدوکائین به پایین جمجمه می‌تواند در توقف یک حمله میگرن واقعاً مؤثر باشد. این کار به تسکین درد در سر یا گردن و ضمناً دردی که می‌تواند از پشت سر آمده و تا پشت چشم‌ها برسد کمک می‌کند. این نقاط، نواحی هستند که معمولاً درد میگرن در آنجا احساس می‌شود. گاهی لازم است این تزریق‌ها ماهی یک بار انجام شوند یا حتی ممکن است برای برخی از خانم‌های باردار دچار میگرن، هفته‌ای یک بار تزریق لازم باشد. این شیوه معمولاً به عنوان یک راهکار پیشگیرانه برای این افراد می‌تواند به کار رود تا جلوی حملات میگرن در آینده گرفته شود.

تریپتان‌ها
تریپتان‌ها یکی از متداول‌ترین داروهای خط اول درمان حملات میگرن هستند که تجویز می‌شوند. اگر برچسب روی دارو را بخوانید به شما می‌گوید که این دارو نباید در دوران بارداری مصرف شود و اینکه درباره‌ی اثر آن بر بارداری هنوز مطالعه‌ای انجام نشده است. اما برخی از تریپتان‌ها مدت‌هاست که استفاده می‌شوند و اطلاعات قابل توجهی در موردشان وجود دارد که طی بارداری نیز به کار رفته‌اند.
شواهد قابل استنادی وجود دارد که نشان می‌دهند ایمیترکس (سوماتریپتان)، مگزالت (ریزاتریپتان) و ناراتریپتان در بارداری ضرری ندارند. در مورد خیلی از بیمارانی که با استامینوفن و بنادریل و لیدوکائین تسکین نمی‌یابند، استفاده از یکی از این تریپتان‌ها می‌تواند مفید باشد.

در زمان بارداری از مصرف چه داروهایی باید خودداری کنم؟
پزشکان توصیه می‌کنند در دوران بارداری نباید از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن استفاده شود. زیرا در سه ماهه اول بارداری، این داروها منجر به افزایش احتمال سقط جنین خواهند شد و در سه ماهه سوم بارداری، این خطر وجود دارد که جنین دچار مشکلات کلیوی یا دیگر عوارض شود.
مطالعه‌ای دریافت مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی در زنان در زمان انعقاد نطفه با افزایش ریسک سقط جنین، خصوصاً در زنانی که شاخص توده بدنی کمتری داشتند، ارتباط داشته است.
سازمان غذا و دارو در سال 2020 هشداری منتشر کرده و توصیه نموده که در هفته بیستم بارداری و بعد از آن از مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی خودداری شود زیرا این داروها می‌توانند منجر به کاهش مایع آمنیوتیک شده و مشکلات کلیوی در جنین ایجاد نمایند.

چه کنم اگر در بارداری میگرنم بدتر شد؟
اگر خانمی برای اولین بار در بارداری‌اش دچار میگرن شود یا اگر علائم میگرن طی بارداری بدتر شوند، طبق توصیه انجمن میگرن آمریکا، این علائم را باید جدی گرفت.
تحقیقی که در سال 2015 در کنگره بین‌المللی سردرد ارائه شد نشان داد خانم‌هایی که طی بارداری خود دچار میگرن‌های حاد و شدید می‌شوند، بیشتر در معرض پیامدهای منفی در بارداری خود قرار دارند. در این مطالعه، بیش از نیمی از زنان (49 نفر از 90 نفر) نتایج منفی را در بارداری خود تجربه کردند که شامل زایمان زودرس، پره اکلامپسی و وزن کم نوزاد حین تولد بوده است. پژوهشگران دریافتند میان داروهایی که این زنان برای میگرن خود مصرف می‌کردند و نتیجه‌ی بارداری هیچ ارتباطی وجود نداشته است.
تمام خانم‌های بارداری که میگرن دارند باید تحت نظر پزشک خود روش‌های کنترل این بیماری را یاد بگیرند، خصوصاً آن‌هایی که علائم میگرن‌شان در بارداری بدتر می‌شود.

در دوران بارداری چه تغییراتی در سبک زندگی می‌تواند میگرن را بهبود دهد؟
تغییراتی در سبک زندگی و درمان‌های رفتاری برای هر کسی که میگرن دارد از ضروریات است اما وقتی باردار هستید، اهمیت بیشتری هم پیدا می‌کند. زیرا خانم باردار باید تا جایی که ممکن است از مصرف دارو پرهیز کند.
. بهداشت خواب را رعایت کنید. یعنی هر شب حدود ساعت مشخصی به رختخواب بروید و هر صبح نیز رأس ساعت مشخصی از خواب بیدار شوید.
. ورزش کنید. دست‌کم سه روز در هفته و هر بار بیست دقیقه ورزش کنید.
. وعده‌های غذایی را به طور منظم میل کنید. یعنی گرسنه نمانید یا از خوردن وعده‌های غذایی صرف‌نظر نکنید. این واقعاً مسئله‌ی مهمی است. سعی کنید طی روز وعده‌های کوچک و مکرر بخورید.
. اجازه ندهید بدنتان کم آب شود. با نوشیدن مایعات کافی طی روز جلوی دهیدراته شدن بدن را بگیرید.
. استرس خود را کنترل کنید. نیازی نیست روی بدون استرس بودن تمرکز کنید، بلکه باید یاد بگیرید چگونه استرس را کنترل و مدیریت کنید و نحوه‌ی واکنش درست به استرس را بلد باشید.

ضمناً یک سری درمان‌های رفتاری نیز وجود دارند که ثابت شده در کاهش حملات میگرن مؤثرند. این درمان‌ها شامل بیوفیدبک، درمان رفتاری شناختی، ذهن آگاهی و تکنیک‌های ریلکسیشن می‌شوند. این درمان‌ها می‌توانند در تمام زمینه‌ها در کنترل میگرن مؤثر واقع شوند؛ اما قطعاً در دوران بارداری با اطمینان بیشتری می‌توانند به کار گرفته شوند زیرا پای هیچ دارویی در میان نیست و خطری ندارند.