به نقل از روابط عمومی معاونت غذا و دارو اراک، در ابتدای دی ماه گذشته انگلستان ابتدا فاصله دوز دوم فایزر را از ۳ هفته به ۱۲ هفته رساند و سپس آسترازنکا را نیز مشمول آن نمود. در مورد فایزر تصمیم بر اساس نتایج فاز سوم کارآزمایی آن بود که بیانگر اثربخشی ۸۹٪ بین روزهای ۱۵ تا ۲۱ پس از دوز اول بود، هرچند شرکت فایزر خود از این تصمیم استقبال نکرد. مطالعات دیگر هم متعاقبا میزان اثربخشی را ۸۰٪ در ۶۰ سال و بالاتر پس از دوز اول ذکر نمود، لذا انگلستان تصمیم به ادامه افزایش فاصله دوزها گرفت. 

 البته تئوری تاخیر دوز دوم مخالفینی هم بخصوص در آمریکا دارد که تاخیر را موجب کاهش ایمنی عمومی و فرصتی برای گسترش واریانت‌های جدید می‌دانند.  

در حال حاضر انگلستان فاصله بین دو دوز را ۱۲ هفته (بین ۷۷ تا ۸۴ روز) قرار داده و به دلیل افت شدید تعداد بیماران جدید و بازگشایی قرنطینه‌های عمومی ترجیح می‌دهد دوز دوم با تاخیر تزریق شود تا ایمنی بهتر و طولانی‌تری حاصل شود. هیچ کلینیکی اکنون اجازه ندارد به هر دلیلی زیر ۷۷ روز (۱۱ هفته) دوز دوم را تجویز نماید مگر در موارد استثنایی همانند کسانی که در نوبت شیمی درمانی با تاریخ مشخص هستند و یا الزاما باید داروهای سرکوبگر ایمنی قوی دریافت دارند (ولی نباید این فاصله زیر ۳ تا ۴ هفته باشد).  افراد بی‌خانمان و یا کسانی که یافتن آنها برای دوز دوم براحتی ممکن نباشد. 

ضمنا NHS فعلا تاکید دارد که هر دو دوز واکسن یکسان باشد مگر در موارد استثنایی که شامل موارد زیر است:

۱) واکسن اول را در جایی دریافت کرده که نمی‌داند چه نوعی بوده و یا آن نوع واکسن در کشور موجود نباشد. 

۲) حساسیت شدید مثل شوک آنافیلاکتیک با دوز اول هر واکسنی که تغییر و یا ادامه همان واکسن باید با مشورت متخصص آلرژی باشد.

نتیجه می‌گیریم تغییر نوع واکسن برای دوز دوم فعلا مورد تایید هیچ نهاد معتبری نیست و از طرفی ایجاد فاصله ۳ برابری بین دوزها در کشورهایی که سطح رعایت پروتکل‌های ایمنی پایین است و یا در معرض حمله واریانت‌های‌ جدید می‌باشند چندان همراه با احتیاط نیست و کشوری مثل انگلستان به دنبال افت چشمگیر در تعداد بیماران به این مهم دست زده است. البته شاید کشورهایی که در تامین واکسن مشکل دارند از این طرح به دلیل اجرایی استقبال کنند اما نظر اپیدمیولوژیست‌ها تعیین کننده خواهد بود. 

و در انتها اینکه برای بی‌خانمان‌ها و کسانی که آدرس ثابت ندارند چه تمهیداتی در کشور در نظر گرفته شده تا از دریافت هر دو دوز واکسن آنها اطمینان یافت. 

 دکتر حسن رودگری

دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

کارگروه تازه‌های علمی کرونا

سازمان نظام پزشکی کشور