به نقل از روابط عمومی معاونت غذا و دارو اراک، این طبیعی است که طی ماه‌های سرد سال کمی احساس اندوه و بی‌حوصلگی کنیم چون به هر حال مدت زمان بیشتری در خانه‌ایم و هوا هم زودتر تاریک می‌شود؛ اما یک افسردگی فصلی کامل فراتر از این است و واقعا نوعی افسردگی محسوب می‌شود. افسردگی فصلی بر خلاف اندوه زمستانی بر زندگی روزمره‌تان اثر می‌گذارد و احساسات و طرز فکرتان را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. خوشبختانه، درمان مناسب می‌تواند این مشکل را رفع کند.

افسردگی فصلی چقدر شایع است؟

افسردگی فصلی معمولا بزرگسالان جوان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و خانم‌ها بیشتر از آقایان به آن مبتلا می‌شوند؛ اما دانشمندان هنوز دقیقا نمی‌دانند چرا. تقریبا 75 درصد از کسانی که به افسردگی فصلی دچار می‌شوند خانم هستند.
 

چه افرادی بیشتر ممکن است به افسردگی فصلی دچار شوند؟

همان‌طور که گفتیم افسردگی فصلی در میان جوانان و خانم‌ها متداول‌تر است. در موارد زیر نیز افراد بیشتر مستعد ابتلا به افسردگی فصلی‌اند:
. داشتن یک اختلال خلقی دیگر، مثلا اختلال افسردگی یا اختلال دو قطبی.
. داشتن عضوی در خانواده که به یک اختلال روحی و روانی دچار است مثلا افسردگی یا اسکیزوفرنی.
. زندگی در نواحی که اغلب ابری است.

کسانی که افسردگی فصلی دارند ممکن است به دیگر عوارض روانی نیز دچار باشند، مثلا:
. اختلال اضطراب
. اختلال بیش فعالی – کم توجهی (ADHD)
. اختلال خوردن
. اختلال پانیک 

تولید سروتونین با ویتامین D‌ نیز افزایش می‌یابد. از آنجایی که نور خورشید به بدن ما کمک می‌کند تا ویتامین D بسازد، کمتر در معرض نور خورشید قرار گرفتن در فصول سرد می‌تواند موجب کمبود ویتامین D شود و این تغییر هم می‌تواند بر سطح سروتونین و خلق و خو اثر بگذارد

علت افسردگی فصلی چیست؟

دانشمندان نمی‌دانند علت افسردگی فصلی دقیقا چیست. کمبود نور آفتاب در افرادی که مستعد افسردگی‌اند می‌تواند عاملی برای افسردگی فصلی باشد. تئوری‌های ارائه شده شامل موارد زیر می‌شوند:
. تغییر ساعت بیولوژیکی: وقتی کسی کمتر در معرض نور خورشید قرار می‌گیرد، ساعت بیولوژیکی‌اش تغییر می‌‌کند. این ساعت درونی ما، تنظیم کننده‌ی خلق و خو، خواب و هورمون‌هاست و وقتی تغییر می‌کند، برای تنظیم خلق و خوی‌مان به مشکل برمی‌خوریم.
عدم تعادل در هورمون‌های مغز: مواد شیمیایی مغز به نام فرارسان‌های عصبی، برقرارکننده‌ی ارتباطات میان عصب‌ها هستند. این مواد شیمیایی شامل سروتونین می‌شوند که عامل احساس شادی است. افرادی که در معرض افسردگی فصلی قرار دارند، احتمالا در حال حاضر دارای فعالیت سروتونینی کمتری هستند. از آنجایی که نور آفتاب، تنظیم کننده‌ی ترشح سروتونین است، کمبود نور آفتاب در زمستان می‌تواند این وضعیت را بدتر کند. سطح سروتونین می‌تواند بیشتر کاهش پیدا کرده و منجر به تغییرات خلقی شود.
کمبود ویتامین D: تولید سروتونین با ویتامین D‌ نیز افزایش می‌یابد. از آنجایی که نور خورشید به بدن ما کمک می‌کند تا ویتامین D بسازد، کمتر در معرض نور خورشید قرار گرفتن در فصول سرد می‌تواند موجب کمبود ویتامین D شود و این تغییر هم می‌تواند بر سطح سروتونین و خلق و خو اثر بگذارد.
بیشتر شدن ملاتونین: ملاتونین هورمونی است که بر الگوهای خواب اثر می‌گذارد. استفاده‌ی کمتر از نور خورشید می‌تواند موجب تولید بیش از اندازه‌ی ملاتونین در برخی از افراد شود. در نتیجه فرد طی زمستان احساس خواب آلودگی و بیحالی می‌کند.
افکار منفی: افرادی که افسردگی فصلی دارند، اغلب دچار استرس و اضطراب و افکار منفی نسبت به زمستان هستند. محققان مطمئن نیستند آیا این افکار منفی عامل افسردگی فصلی‌اند یا افسردگی فصلی عامل این افکار.
 

علائم افسردگی فصلی چیست؟

افسردگی فصلی بیشتر نوعی افسردگی است تا یک اختلال جداگانه. بنابراین افرادی که دچار افسردگی فصلی‌اند ممکن است علائمی مشابه افسردگی داشته باشند:
. اندوه
. اضطراب
. میل به کربوهیدرات‌ها و افزایش وزن
. خستگی زیاد و بی‌انرژی بودن
. احساس ناامیدی یا بی‌ارزش بودن
. عدم توانایی در تمرکز
. تحریک پذیری عصبی
. احساس سنگینی در دست‌ها و پاها
. از دست دادن علاقه نسبت به فعالیت‌های معمول، مثلا گوشه‌گیری از فعالیت‌های اجتماعی
. بیشتر خوابیدن
. افکار مرگ یا خودکشی
 

افسردگی فصلی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اگر علائم افسردگی فصلی را دارید سعی نکنید خود تشخیصی و خود درمانی کنید، بلکه برای تشخیص درست به پزشک مراجعه نمایید. ممکن است دچار یک مشکل فیزیکی باشید که باعث افسردگی‌تان شده است؛ اما خیلی وقت‌ها، افسردگی فصلی بخشی از یک مشکل پیچیده‌تر روانی است.
پزشک ممکن است شما را به یک روانپزشک یا روانشناس ارجاع بدهد. روانپزشک یا روانشناس با شما در مورد علائم‌تان صحبت می‌کند و طبق الگوی علائمی که دارید تشخیص می‌دهد دچار افسردگی فصلی هستید یا درگیر اختلال روحی و روانی دیگری هستید.
 

معیارهای تشخیص افسردگی فصلی چیست؟

در صورتی که معیارهای زیر در مورد شما صدق کند احتمالا پزشک تشخیص افسردگی فصلی می‌دهد:
. علائم خود ِ افسردگی
. اپیزودهایی از غم و اندوه که طی فصولی خاص و دست‌کم دو سال متوالی رخ می‌دهند
. اپیزودهایی از غم و اندوه که در یک فصل خاص نسبت به باقی سال، مکررا روی می‌دهند
 

افسردگی فصلی چگونه درمان می‌شود؟

ممکن است شما به ترکیبی از درمان‌ها نیاز داشته باشید:
. فتوتراپی: این درمان با نور درخشان و با استفاده از لامپی مخصوص انجام می‌شود.
. درمان رفتاری شناختی (CBT): تحقیقات نشان می‌دهند این نوع درمان نسبت به رویکردهای درمانی دیگر، اثرات ماندگارتری دارد.
. داروهای ضدافسردگی: گاهی پزشک توصیه می‌کند برای درمان افسردگی فصلی‌تان دارو مصرف کنید.
. مدت زمان بیشتری را بیرون گذراندن: استفاده‌ی بیشتر از نور خورشید می‌تواند علائم را کاهش دهد. سعی کنید در طول روز بیشتر بیرون باشید و همچنین اجازه دهید نور خورشید وارد خانه یا محل کارتان شود.
. ویتامین D: مکمل ویتامین D می‌تواند علائم را کاهش دهد.
 

آیا می‌توان از افسردگی فصلی پیشگیری کرد؟

شاید نتوانید از اولین اپیزود افسردگی فصلی در همان ابتدا پیشگیری نمایید اما به محض اینکه تشخیص این اختلال داده شد می‌توانید اقداماتی انجام دهید تا علائم‌تان برنگردند:
بیرون بروید: هر روز بیرون بروید، حتی اگر هوا ابری است. نور روز می‌تواند احساس بهتری به شما بدهد.
رژیم غذایی متعادلی داشته باشید: هر چند به غذاهای شیرین و کربوهیدراتی تمایل دارید اما باید انتخاب‌های غذایی‌تان سالم باشد. رژیم غذایی سالم و متعادل انرژی لازم را به شما می‌دهد.
ورزش کنید: سعی کنید سه بار در هفته حداقل سی دقیقه ورزش کنید.
با دوستانتان دیدار کنید: حلقه‌ی اجتماعی‌تان را حفظ کنید و از فعالیت‌های منظم اجتماعی کناره نگیرید. (البته با رعایت پروتکل‌های بهداشتی)
کمک حرفه‌ای بگیرید: به یک متخصص مراجعه کنید که بتواند درمان CBT را برایتان انجام دهد.
در صورت نیاز دارو مصرف کنید: با پزشکتان در مورد مصرف داروی ضدافسردگی مشورت کنید. اگر علائم‌تان شدید باشد دارو می‌تواند کمکتان کند.

اگر علائم افسردگی فصلی را دارید چگونه می‌توانید بهترین مراقبت را از خود بکنید؟

. با پزشکتان مشورت کنید و با برنامه‌ریزی از قبل سعی کنید علائم را کنترل کرده و احساس بهتری پیدا کنید. به برنامه‌ی درمانی‌تان پایبند بمانید، اگر دارویی برایتان تجویز شده حتما مصرف کنید و اگر بهتر نشدید، پزشکتان را در جریان بگذارید.
منبع: تبیان
. مراقب خودتان باشید. رژیم غذایی متعادل داشته باشید، به اندازه کافی بخوابید، مرتب ورزش کنید، استرس‌تان را مدیریت کنید و با درمانگر یا مشاوره‌تان حرف بزنید.
. از قبل برنامه‌ریزی کنید. برنامه‌ای برای خود تنظیم کنید که بدانید اگر علائم‌تان بدتر شدند چه باید بکنید. اگر متوجه بروز علائم شدید دست به کار شوید؛ داشتن برنامه‌‌ای که سرتان را مدام با فعالیت‌هایی گرم کند فرصتی به شما نمی‌دهد که خودتان را در خانه حبس کنید و بیکار بمانید.
. درمان را زودتر شروع کنید. در مورد اقدامات پیشگیرانه با پزشکتان حرف بزنید. اگر می‌دانید علا‌ئم افسردگی فصلی‌تان مثلا از آبان ماه شروع می‌شوند، درمان را از مهرماه شروع کنید.
. تنها نمانید. تنها ماندن می‌تواند علائم افسردگی را بدتر کند. حتی اگر احساس می‌کنید حوصله بیرون رفتن یا در جمع قرار گرفتن را ندارید، سعی کنید با دوستان یا افراد مورد علاقه‌تان ارتباط برقرار کنید.
. از الکل و مواد مخدر استفاده نکنید. این شیوه‌ها می‌توانند علائم را تشدید کنند و ضمنا با داروهای ضد افسردگی تداخل منفی دارند.